-
1 κατα-τάσσω
κατα-τάσσω, aufstellen, ordnen, στρατιάν Xen. Cyr. 3, 3, 11; vom Range, αὐτὴν ἐν ταύτῃ τῇ χώρᾳ κατατάττομεν Oec. 9, 13; vgl. Ath. VIII, 335 c; εἰς Καρχηδόνα τινὰς κατέταξεν, ordnete sie dort ein, wies ihnen dort ihren Platz an, Pol. 3, 33, 12; εἰς τάξιν Lys. 13, 82, wie Plat. Legg. XII, 945 a; in einer Schrift Etwas aufstellen, anführen, εἰς τὴν ἀπόκρισιν Pol. 26, 3, 7, ἐν τοῖς ὑπομνήμασιν 2, 47, 11, πολλὰ τῷ συγγραφεῖ τοιαῦτα παρ' ὅλην τὴν πραγματείαν κατατέτακται 8, 11, 5, er hat Viel dergleichen aufgeführt, geschrieben; τὰς ἱστορίας ἐν αἷς κατατετάχει τὰς πράξεις Δίωνος D. L. 4, 5. – Bei Clem. Al. auch = verdauen.
-
2 ἀπ-έχω
ἀπ-έχω (s. ἔχω), 1) abhalten, entfernt halten, ἑκὰς νήσων ἀπέχειν νῆα Od. 15, 33; οὐδ' ὅ γε πρὶν λοιμοῖο βαρείας χεῖρας ἀφέξει, alte v. l. Iliad. 1, 97, nach Scholl. Did. wahrscheinlich Zenodots Lesart; Aristarch u. andere alte Ausgaben hatten Δαναοῖσιν ἀεικέα λοιγὸν ἀπώσει; τινά τινος, Einen von etwas fern halten, abwehren, αἴ κεν Τυδέος υἱὸν ἀπόσχῃ Ἰλίου Il. 6, 96; vgl. Aesch. Ag. 1096; χεῖρας πἀντων ἀφέξω σοι Od. 20, 263; τοῖο πᾶσαν ἀεικείην ἄπεχε χροΐ Il. 24, 19; ἥ μ' Ὀδυσῆος οἴκου ἀποσχήσει, mich vom Hause entfernen wird, Od. 19, 572; Iliad. 22, 324 ᾗ κληῖδες ἀπ' ὤμων αὐχέν' ἔχουσιν, trennen; pass., τῶν ἱερῶν τὰ ἐκ τῆς χώρης γενόμενα ἀπέχεται, wird ausgeschlossen vom Opfer, Her. 1, 160. Selten so bei Att. S. Plat. Cratyl. 407 b; ῥῖνα ἀπὸ κάκκης Ar. Pax 162. So φϑόνον, proeul habere, Pind. N. 7, 61; οὐδὲν ἀπέχει, es steht nichts im Wege, es hindert nichts, es ist natürlich, Hippocr.; Plut. Dion. 23 ὧν οὐδὲν ἀπέχει καὶ τὸν ἄριστον μετασχεῖν; vgl. Orac. def. 41. Gew. – 2) intrans., entfernt sein, τινός, von einem Orte; die Entfernung steht im acc., τό γε μέσον ἴσον τῶν ἐσχάτων ἀπέσχεν Plat. Parmen. 145 b; bes. bei Historikern, wo auch oft der gen. fehlt; eigthmt. Thuc. 5, 3 ἀποσχὼν τεσσαράκοντα στάδια μὴ φϑάσαι, sc. es fehlten 40 Stadien, daß er eher als die Anderen kam; mit ἀπό, ἑτέρα ἀφ' ἑτέρας σταδίους ἑκατὸν ἀπεῖχε Plat. Critia 178 d; αἱ ὄχϑαι – ἀπὸ τοῦ ποταμοῦ τρία πλέϑρα Xen. An. 4, 3, 5. Uebertr. auf andere Dinge, ὧν ἐκεῖνος πλεῖστον πάντων ἀνϑρώπων ἀπέσχεν Mem. 1, 2, 62; οὐδὲν ἀπεῖχε γαμετῆς γυναικός Hedn. 1, 16. 9, unterschied sich gar nicht von der rechtmäßigen Frau. Bes. τοσοῠτο ἀπέχειν, wie tantum abest, worauf häufig ὥστε folgt, z. B. τῆς αὐτονομίας Isocr. 4, 101; τοῦ λαβεῖν Dem. 24, 3; τοῦ βοηϑεῖν Pol. 5, 74. – 3) weghaben, dahinhaben, παρὰ σοῦ τὴν χάριν ἀπέχω πάλαι com. Mein. IV, 679; ἀπέχετε τὴν ἀπόκρισιν, da habt ihre eure Antwort, Aesch. 2, 50; μισϑόν, schuldigen Lohn, N. T.; Plut.; ähnl. χρέος Callim. ep. 22 (VI, 147); κῦδος ὀφειλόμενον Ep. ad. 390 (IX, 115); Hesych. Erkl. ἐξαρκεῖ, ἀπόχρη, bezieht sich auf Anacr. 15, 33; vgl. Marc. 14, 41. – Med., 1) entfernt halten, für sich, Od. 22, 316 κακῶν ἀπὸ χεῖρας ἔχεσϑαι, Bekk. ἄπο; ἀπεσχῆσϑαι τὼ χεῖρε τῆς μητρός Dem. 25, 54; vgl. Plat. Conv. 214 d; ohne χεῖρας, schonen, οὐδὲ τροφοῦ οὔσης σεῦ ἀφέξομαι Od. 19, 489; φίλων Xen. An. 2, 6, 10; Hell. 5, 2, 6. – 2) sich entfernt halten, absol., τότ' ἂν οὔ τοι ἀποσχέσϑαι φίλον ἦεν Od. 9, 211; τῆς Ἑλλάδος Xen. An. 6, 4, 14; πόλεως Hell. 7, 3, 10; sich einer Sache enthalten, πολέμου Il. 8, 35; δηιοτῆτος 12, 248; ἀλλήλων ἀπέχονται εὐνῆς καὶ φιλότητος Iliad. 14, 206. 305; βοῶν Od. 12, 321. 328; οἴνου Ar. Nub. 417; ἡδονῶν, ἐπιϑυμιῶν Plat. Phaed. 82 c 83 b; τῶν τῆς πατρίδος Pol. 10, 25; mit dem inf., τοῦ λέγειν Xen. Mem. 1, 2, 34; ohne Art. Ages. 11, 7; μὴ στρατεῦσαι Thuc. 5, 251 bes. merke man: οὐκ ἀπεσχόμην τὸ μὴ οὐκ ἀπελϑεῖν, fast: ich mußte fortgehen, Plat. Rep. I, 354 b; οὐκ ἀπείχοντο ἀπὸ τῶν φίλων τὸ μὴ οὐχὶ πλεονεκτεῖν παρ' αὐτῶν Xen. Cyr. 1, 6, 32.
-
3 κατατάσσω
Aτέτᾰχα Plb.8.9.5
, al.:—draw up in order, arrange,τὴν στρατιάν X.Cyr.3.3.11
, cf. Oec.9.13; esp.place in, refer to a class,εἰς φυλήν Lys.13.79
;τινὰ εἰς τοὺς δικαστάς Plu.2.178f
;τινὰ μετά τινος Ath.8.335b
:—[voice] Pass.,εἰς τοὺς ἀσεβεῖς -ταχθείς D.S. 4.74
;ἐς τοὺς ἱππεύοντας -ταγείς Hdn.6.8.1
: Geog., insert in a map, Ptol.Geog.1.18.4: in Surgery, replace,τὸν δίδυμον Heliod.
ap. Orib. 50.47.6: [tense] pf. part. [voice] Pass. - τεταγμένος in an ordered series, opp.ἀόριστος, μονάδες Procl.in Prm.p.561
S.; opp. ἐξῃρημένος, μονάδες ib.p.573 S.2 appoint, ἐπί τι to do a thing, D.25.13;κ. τινὰ εἰς τάξιν ἡντινοῦν Pl.Lg. 945a
;εἰς λειτουργίαν POxv.1415.18
(iii A.D., [voice] Pass.); κ. τινὰ εἰς .. appoint one to go to a place, Plb.3.33.12.3 pay into a treasury,εἰς τὸ βασιλικόν PSI5.510.13
(iii B.C.):—[voice] Pass., to be allocated to a fund, SIG459.6 (Beroea, iii B.C.).II set down in order, narrate or describe fully,ἐν τοῖς ὑπομνήμασι Plb.2.47.11
, cf. Phld.Ir. p.74 W., etc.; κ. εἰς τὴν ἀπόκρισιν διότι .. Plb.24.10.7, etc.III κατατάξασθαι τοῖς φυλέταις ὑπέρ τινος make arrangements with.., D. 58.17.Greek-English dictionary (Αγγλικά Ελληνικά-λεξικό) > κατατάσσω
-
4 ἀπέχω
A keep off or away from, , 277;ἑκὰς νήσων ἀπέχων εὐεργέα νῆα Od.15.33
; κληῖδες ἀπ' ὤμων αὐχέν' ἔχουσιν the collar-bone parts the neck from the shoulders, Il.22.324; Εὐβοίης ἀπέχειν.. αἶγας Orac. ap. Hdt.8.20, cf. 22; (lyr.), cf. Pr. 687 (lyr.).2 c. dat. pers.,τοι.. χεῖρας ἀφέξω Od.20.263
.3 with a Prep.,ἀ. φρένα περισσῶν παρὰ φωτῶν E.Ba. 427
(lyr.);ῥῖνα ἀπὸ κάκκης Ar. Pax 162
.5 οὐδὲν ἀπέχει c. inf., nothing hinders, debars one from doing, Pl. Cra.407b, Plu.2.433a.II [voice] Med., κακῶν ἄπο χεῖρας ἔχεσθαι hold one's hands off or away from.., Od.22.316;κυάμων ἄπο χεῖρας ἔχεσθε Emp.141
;ἀθανάτων ἀ. χεῖρας A.Eu. 350
(lyr.), cf. Supp. 756, Pl.Smp. 213d, 214d:—but mostly,2 ἀπέχεσθαί τινος hold oneself off a thing, abstain or desist from it,πολέμου Il.8.35
, al.;βοῶν Od. 12.321
; οὐδὲ.. σευ ἀφέξομαι will not keep my hands off thee, ib.19.489; abstain from ravagingD.
, Hdt.0.73, cf.1.66, 4.118, al., Th. 1.20, etc.; keep away from,πόλεως X.HG7.3.10
: in [tense] pf. [voice] Pass.,μηδὲ τῶν μικρῶν ἀπεσχημένον D.27.47
;ἀγορᾶς ἀπεσχ. Arist.Pol. 1278a25
.3 c. inf., ἀπέχεσθαι μὴ στρατεῦσαι abstain from marching, Th.5.25;λαμβάνειν ἀπέσχετο Philem.94.3
;ἀπέχεσθαι τοῦ ποιεῖν X. Mem.4.2.3
;οὐκ ἀ. τὸ μὴ οὐ ποιεῖν Id.Cyr.1.6.32
, Pl.R. 354b: also c. part., Jul.Or.1.43d.4 abs., refrain oneself, D.21.61.III intr. in [voice] Act., to be away or far from, c. gen. loci,τῶν Ἐπιπολῶν ἓξ ἢ ἑπτὰ σταδίους Th.6.97
; ἀ.ἀπὸ Βαβυλῶνος, etc., Hdt.1.179,cf.3.26,al.;ἀπὸ θαλάττης.. δώδεκα δδὸν ἡμερῶν ἀ. Euphro11.3
;ἀ. παμπόλλων ἡμερῶν ὁδόν X.Cyr.1.1.3
;τὸ μέσον ἴσον τῶν ἐσχάτων ἀ. Pl.Prm. 145b
;πλεῖστον ἀ. κατὰ τόπον Arist.Mete. 363a31
; a). τὴν ἡμίσειαν διάμετρον Id. Cael. 293b30, etc.c ἀποσχὼν τεσσαράκοντα μάλιστα σταδίους μὴ φθάσαι ἐλθών failing to arrinein time by.., Th.5.3.2 of actions, to be far from, ἀπεῖχον τῆς ἐξευρέσιος οὐδὲν ἔλασσον were just as farfrom the discovery, Hdt.1.67;τοσοῦτον ἀπέχω τοῦ ποιεῖν τι ὥστε.. Isoc.6.70
; τοσούτῳ πλέον ἡμῶν ἀπέχεις τοῦ πιστὰ λέγειν ὅσον.. ib.11.32; ἀπέχει τοῦ μὴ μετ' ὀργῆς [πράττειν] D.21.41; πλεῖστον ἀ. τινός to be as far as possible from doing, X.Mem.1.2.62; but τοσοῦτ' ἀπέχει τῶν χορηγῶν so far is it from the thoughts of.., D.21.59.IV have or receive in full,τὴν ἀπόκρισιν Aeschin.2.50
; τὸ χρέος ἀ. receive payment in full, Call.Epigr.55; χάριτας ib.51; ἀπέχω in receipts, BGU612.2 (i A.D.), etc.;ἀ. τὸν μισθόν Plu.Sol.22
, Ev.Matt.6.2, al.;καρπὸν ἀ. τῶν πονηθέντων Plu.Them.17
;ἀ. τὸ μέτεριον Id.2.124e
.2 impers., it sufficeth, it is enough,Ev.Marc.14.41
, cf. Anacreont.15.33. -
5 ἀποδέχομαι
ἀποδέχομαι, [dialect] Ion. [suff] ἀποδεσμ-δέκομαι, [tense] fut. - δέξομαι: [tense] aor. - εδεξάμην: [tense] pf. - δέδεγμαι (for possible pass. usages of this tenseA v. ἀποδείκνυμι A. 11.3): —accept,καὶ οὐκ ἀπεδέξατ' ἄποινα Il.1.95
, cf. Ar.Ec. 712, X.An.6.1.24, etc.; ἀ. γνώμην παρά τινος accept advice from him, Hdt.4.97;ἀπόδεξαί μου ὂ λέγω Pl.Cra. 430d
.3 admit to one's presence,τοὺς πρεσβευτάς Plb.21.35.5
;ἀ. αὐτὸν καὶ τὰ ῥηθέντα φιλοφρόνως 21.22.1
, cf. 3.66.8.4 mostly of admitting into the mind,a receive favourably, approve, ; κατηγορίας, διαβολάς, Th.3.3, 6.29; τοῖσι μὴ ἀποδεκομένοισι, c. acc. inf., those who do not accept the story that.., Hdt.6.43; freq. in Pl.,δοῦναί τε καὶ ἀ. λόγον R. 531e
;τὴν ἀπόκρισιν Prt. 329b
;λόγον παρά τινος Smp. 194d
, etc.;τι παρά τινος Ti. 29e
;τί τινος Th.1.44
, 7.48, Pl.Phlb. 54a, etc.: c. gen. pers. mostly with part. added, ἀ. τινὸς λέγοντος receive or accept a statement from him, i.e. believe or agree with his statements, Id.Phd. 92a, 92e; ;ἀ. μαθηματικοῦ πιθανολογοῦντος Arist.EN 1094b26
, cf. Rh. 1395b8: without part., οὐκ ἀποδέχομαι ἐμαυτοῦ ὡς τὸ ἓν δύο γέγονεν I cannot satisfy myself in thinking that.., Pl.Phd. 96e, cf. Euthphr.9e, R. 329e: abs., to accept a statement, to be satisfied, D.18.277, Arist.Pol. 1263b16; ἀ. ἐάν .. Pl.R. 336d, 525d: c. gen. rei, to be content with,τῆς προαιρέσεως Lib. Or.24.2
; τῶν εἰρημένων ib.59.9.b generally, approve, acknowledge,τὴν τῶν ἐφήβων ἀρετήν IG2.481.60
,al.c take or understand a thing,ὀρθῶς ἀ. τι X.Mem.3.10.15
, cf. Cyr.8.7.10; ;τὰ τοιαῦτα δυσχερῶς πως ἀποδέχομαι Id.Euthphr. 6a
;ὑπόπτως Th.6.53
: c. gen. pers. (the acc. rei being understood), οὕτως αὐτοῦ ἀποδεχώμεθα let us understand him thus (referring to what goes before), Pl.R. 340c; .II receive back, recover, Hdt.4.33; opp. ἀποδιδόναι, Th.5.26.Greek-English dictionary (Αγγλικά Ελληνικά-λεξικό) > ἀποδέχομαι
-
6 συν-ανα-μιμνήσκω
συν-ανα-μιμνήσκω (s. μιμνήσκω), mit oder zugleich erinnern, Plut. Pyth. orac. 8, pass. sich zugleich erinnern, ἣν συναναμνησ ϑεὶς ὑμῖν ἐγὼ κοινῇ τὴν ἀπόκρισιν ποιήσομαι Plat. Legg. X, 897 e.
-
7 ἀσπαστικός
Greek-English dictionary (Αγγλικά Ελληνικά-λεξικό) > ἀσπαστικός
-
8 κατά
κατά, kommt als adv. nicht mehr vor u. erscheint nur in einzelnen Fällen ohne Casus, wo man eine Tmesis annehmen muß, wie auch κατὰ δὲ προτόνοισιν ἔδησαν Od. 2, 425. 15, 290 zu fassen, sie banden mit Tauen fest, wo der dat. nicht zu κατά gezogen werden darf; vgl. κατὰ συφεοῖσιν ἐέργνυ 10, 238. Als Präposition mit der Grundbedeutung herab u. darüberhin.
I. Mit dem genit.; – 1) vom Orte; – a) Bewegung von oben nach unten hin, herab von; βῆ δὲ κατ' Ἰδαίων ὀρέων ἐς φύλοπιν Il. 16, 677, βῆ δὲ κατ' Οὐλύμποιο καρήνων, vom Gipfel des Olymp herab, 22, 187, καϑ' ἵππων ἀΐξαντες, vom Wagen herabspringend, 6, 232, βαλέειν κατὰ πέτρης Od. 14, 399; ἱεὶς σαυτὸν κατὰ τοῦ τείχους Ar. Vesp. 355, wie ἐῤῥίπτεον ἑαυτοὺς κατὰ τοῦ τείχεος κάτω Her. 8, 53, sie stürzten sich selbst von der Mauer herab; αὐτὴν πνεῦμα Βορέου κατὰ τῶν πλησίον πετρῶν ὦσαι Plat. Phaedr. 229 c; ἁλλόμενοι κατὰ τῆς πέτρας Xen. An, 4, 2, 17; so auch richtigere Lesart κατὰ κλίμακος καταβαίνειν 4, 5, 25, wo Krüger D. Sic. 14, 28 καταβάσεις κατὰ κλιμάκων vergleicht; ἧκαν ἑαυτοὺς κατὰ τῆς χιόνος εἰς τὴν νάπην Xen. An. 4, 5, 18; so auch κατ' ἄκρης, s. ἄκρα; Ζεὺς ὕων κατὰ τοῦ κεράμου βαλανεύσει Phereer. bei Ath. VI, 269 d. – Herab auf, nieder auf, κατὰ δ' ὀφϑαλμῶν κέχυτ' ἀχλύς Il. 15, 344 u. öfter, von dem Todesdunkel, das sich auf die Augen niedersenkt, vgl. τὸν δὲ κατ' ὀφϑαλμῶν ἐρεβεννὴ νὺξ ἐκάλυψε 13, 580; κατὰ χϑονὸς ὄμματα πήξας, auf die Erde heftend, auf den Boden gesenkt, 3, 217; vom Wurfspieß, κατὰ γαίης ᾤχετο, er fuhr niederwärts in die Erde. Daran reihen sich Vrbdgn wie στάξε κατὰ ῥινῶν Il. 19, 39, Μοῖσα κατὰ στόματος χέε νέκταρ Theocr. 7, 82, über den Mund hin; πλειὼν δὲ κατὰ χϑονὸς ἄρμενος εἴη Hes. O. 615; κατὰ τῆς τραπέζης κατασπάσας τέφρην, über den Tisch hin, Ar. Nubb. 178; μύρον κατὰ τῆς κεφαλῆς καταχέαντες, über den Kopf herabgießen, Plat. Rep. III, 398 a; κατὰ τοῦ πυρὸς σπένδειν Critia. 120 a; bei den Comic. κατὰ χειρὸς ὕδωρ, Waschwasser über die Hände, nach VLL, τὸ ῥᾷστον πάντων καὶ εὐχερέστατον; κατὰ χειρὸς ἦν τὰ πράγματα, Alles ging mir leicht von der Hand, Phereer. Chir. frg. 7; eigtl. von dem über die Hände gegossenen Waschwasser, wie ὕδωρ ἐφέρετο κατὰ χειρῶν Ath. IX, 408 b; vgl. Lob. zu Phryn. p. 327. – Pind. sagt κατ' ἀμευσιπόρων τριόδων ἐδινάϑην, P. 11, 38, darüber hin, auf dem Dreiwege; Aesch. δνοφεράν τιν' ἀχλὺν κατὰ δώματος αὐδᾶται φάτις Eum. 357. – Nach Hom. κόπρος κατὰ σπείους κέχυτο πολλή, Od. 9, 330, erweitern Sp. diesen Gebrauch, διεσπάρησαν κατὰ τῆς νήσου, über die Insel hin, auf der Insel, Pol. 3, 19, 7, ἐσκεδασμένοι κατὰ τῆς χώρας 1, 17, 10; so im N. T. καϑ' ὅλης τῆς Ἰουδαίας, u. a. Sp. – b) unter, zunächst bei der Bewegung, bes. unter die Erde, ψυχὴ κατὰ χϑονὸς ᾤχετο Il. 23, 100, sie ging unter die Erde; καταδεδυκέναι, ἀφανίζεσϑαι κατὰ τῆς ϑαλάσσης Her. 7, 6. 235; ἔδυ κατὰ γῆς Plat. Tim. 25 d; κατὰ τῆς γῆς ὑποδύομαι ὑπὸ τῆς αἰσχύνης, vor Scham in die Erde sinken, Xen. An. 7, 7, 11; gew. ohne Artikel, κατὰ γῆς γενέσϑαι 7, 1, 30. Bes. bei den Tragg. Bezeichnung der Unterwelt, οἱ κατὰ χϑονὸς ϑεοί Aesch. Pers. 657 u. öfter, die Götter der Unterwelt; τοῦ κατὰ χϑονὸς ᾅδου Ag. 1359; τὸν ἀεὶ κατὰ γᾶς σκότον εἱμένος Soph. O. C. 1699; κατὰ χϑονὸς ἔκρυψε Ant. 24; ὁ κατὰ γῆς, der Verstorbene, Begrabene, Xen. Cyr. 4, 6, 5. – c) auf ein Ziel hin, κατὰ σκοποῦ τοξεύειν Hdn. 6, 7, 19; κατὰ νώτου ξαίνειν Dem. 19, 197; κατὰ κόῤῥης πατάσσειν, hinter die Ohren schlagen, Luc. Gall. 30. So auch zu erkl. βᾶτε κατ' ἀντιϑύρων Soph. El. 1427; κατὰ πηδαλίων, am Steuerruder, Eur. Andr. 480; κατὰ νώτου γενέσϑαι, in den Rücken kommen, Her. 1, 9, wird bes. ein militärischer Ausdruck, κατὰ νώτου, κατὰ προςώπου, im Rücken, in der Front, 1, 75, Thuc. 3, 108, Pol. 1, 28, 9 u. öfter. – Auffallender sagt Ap. Rh. κατὰ νηδύος ὔμμε φέρουσα, im Bauche, 4, 1328. – Aus Vrbdgn dieser Art u. ä., z. B. τὸν κονιορτὸν εἶδε κατὰ τῶν ἰδίων φερόμενον, entwickelt sich die Bdtg – 2) feindlich, gegen, wider, bes. sprechen, λέγων ὅσ' ἂν ϑέλῃς καϑ' ἡμῶν ἔσχατα κακά Soph. Phil. 65, λόγους τοὺς μὲν Ἀτρειδῶν κάτα Ai. 295; κατ' ἀρχῆς γὰρ φιλαίτιος λεώς, spricht gern gegen die Regierung, Aesch. Suppl. 480; ψεύδεσϑαι κατά τινος Lys. 22, 7; πολλοῦ δέω κατ' ἐμαυτοῦ ἐρεῖν αὐτός, ὡς ἄξιός εἰμι τοῦ κακοῠ, gegen mich selbst zu sprechen, Plat. Apol. 37 b; stimmen, von Richtern, ψῆφος κατ' αὐτῶν ὀλεϑρία βουλεύσεται Aesch. Spt. 180; ψῆφος καϑ' ἡμῶν οἴσεται Eur. Or. 440; δίκην κατ' ἄλλου φωτὸς ὧδ' ἐψήφισαν Soph. Ai. 444; auch sonst von feindlichem Beginnen, αὐτὸς καϑ' αὑτοῦ γ' ἄρα μηχανοῤῥαφῶ Aesch. Ch. 221, ἃ καϑ' αὑτοῖν λόγχας στήσαντε Soph. Ant. 145, ὅσην κατ' αὐτῶν ὕβριν ἐκτίσαιτ' ἰών Ai. 297, κατά τινος μάρτυρας παρασχέσϑαι, ὡς οὐκ ἀληϑῆ λέγει Plat. Gorg. 472 a, Folgde, ὃ κατὰ τῆς πόλεως ὑπελάμβανον εἶναι Pol. 10, 8, 5, τοιαύτην ὠμότητα εἶχε κατὰ τῶν ὑποτεταγμένων D. Sic. 19, 1; λόγος κατά τινος, oratio in aliquem, πρός τινα, adversus aliquem, Wolf Lept. p. CL. u. Heffter ath. Gerichtsverf. p. 175; ϑρίαμβος κατά τινος, über Einen, Plut. Ant. 84; εἶναι κατά τινος, zu Jem. Nachtheil sein, Nic. 21, wie χρῆσϑαί τινι κατά τινος, Tib. Gr. 15. – Soph. vrbdt auch ἐγγελᾶν, ἐγκαλεῖν κατά τινος, O. C. 1341 Phil. 328. – 3) von Plat. an ist dieser Gebrauch auch auf nicht feindliche Verhältnisse ausgedehnt, bes. beim Sprechen, in Beziehung auf, über, von, Conv. 193 c, μὴ τοίνυν κατ' ἀνϑρώπων σκόπει μόνον τοῦτο, ἀλλὰ καὶ κατὰ ζώων πάντων καὶ φυτῶν Phaed. 70 d, συντιϑεὶς λόγον ἔπαινον κατὰ τοῦ ὄνου, eine Lobrede auf den Esel, Phaedr. 260 b; Prot. 323 b; οἱ κατὰ τοῦ Δημοσϑένους ἔπαινοι Aesch. 3, 50, vgl. 124; ὃ καὶ μέγιστόν ἐστι καϑ' ὑμῶν ἐγκώμιον Dem. 6, 9, das größte Lob, das man über euch aussprechen kann; allgem., αἱ κατὰ Θηβαίων ἐλπίδες 19, 84; ταῦτα κατὰ πάντων Περσῶν ἔχομεν λἐγειν Xen. Cyr. 1, 2, 16; μία τις μέϑοδος κατὰ πάντων Arist. de anim. 1, 1; ἐπεκράτησε τὸ τῶν Ἀχαιῶν ὄνομα κατὰ πάντων Πελοποννησίων, er wurde auf alle Peloponnesier ausgedehnt, von ihnen gebraucht, Pol. 2, 38, 1, der auch ἀφορμὴ μήτε κατὰ τῶν ἐμπόρων, μήτε περὶ τοὺς δούλους vrbdt, 4, 50, 3. – Bei den Grammatikern zur Bezeichnung des Sprachgebrauchs, εἰ κατὰ ϑηλείας φαίης Apollon. Synt. p. 198, 19, φαῦλον καὶ φλαῦρον κατὰ τοῦ αὐτοῦ σημαινομένου, sagt man von denselben Dingen, Moeris, οἱ τάττοντες τοῦτο κατὰ τοῦ βλακὸς ἁμαρτάνουσιν Phryn. 272, wo Lob. zu vgl.; κατὰ κοινοῦ, Schol. Thuc. 2, 36; gewöhnlicher ἀπὸ κοινοῦ. – 4) ein bes. Sprachgebrauch ist καϑ' ἱερῶν ὀμνύναι, Ar. Ran. 101, auf das Opfer schwören, wobei örtlich an ein Handauflegen od. die Hand dagegen Ausstrecken zu denken; καϑ' ἱερῶν τελείων ὀμνύναι Andoc. 1, 98; ὤμνυε κατ' ἐξωλείας Dem. 21, 119; καϑ' ἡμῶν ὀμνύναι οὐκ ἤϑελε, εἰ μὴ σαφῶς ᾔδει τὰ εὔορκα ὀμουμένη 29, 26; παραστησάμενον τοὺς παῖ. δας αὐτὸν κατὰ τούτων ὀμεῖσϑαι 54, 38, wobei daran zu denken, daß der Schwur, wenn er nicht gehalten wird, auf das Haupt, bei dem man geschworen, als Fluch fällt; ἐπιορκήσαστ κατὰ τῶν παίδων Lys. 32, 13; κατὰ κυνῶν καὶ χηνῶν ὀμνύναι Luc. Icarom. 9; καϑ' ἱερῶν τελείων ἑστιάσας Tim. 7. – Anders ist εὐχὴν ποιήσασϑαι κατὰ χιλίων χιμάρων, ein Gelübde auf tausend Ziegen machen, Ar. Equ. 659; εὔχεσϑαι κατὰ νικητηρίων Dem. ep. 1 extr., wie App. B. C. 2, 141; sprichwörtlich geworden κατὰ βοὸς εὔχου, etwas Großes geloben, Diogen. 5, 90, μηδὲν κατὰ βοὸς εὔξῃ 6, 55. – 5) von der Zeit; κατὰ παντὸς τοῦ αἰῶνος ἀείμνηστον, für alle Zeit hin, Lycurg. 7; κατὰ παντὸς τοῦ χρόνου σκέψασϑε Dem. 22, 72 u. mit denselben Worten 24, 180. – 6) adverbiale Fügungen sind καϑ' ὅλου, κατὰ παντός, Arist. u. Folgde, durchgängig, im Allgemeinen, s. die Wörter.
II. Mit dem accusat.; – 1) vom Orte; – a) von der Ausdehnung über einen Ort hin, durchhin, u. geradezu in, bei Verbis der Bewegung u. der Ruhe, so daß immer an eine Ausbreitung über einen bestimmten Raum, nach einer gewissen Richtung hin zu denken ist, mit anderer Auffassung als bei ἀνά 3 a, wie auch wir sagen: die Reihen hinauf u. hinunter; von Hom. an sehr gewöhnlich; κατὰ στρατόν Il. 7, 370, κατὰ κρατερὰς ὑσμίνας 2, 345, κατὰ γαῖαν Ἑλλάδα, Ἴλιον, Τροίην, κατὰ πτόλιν, ἄστυ, οἶκον, δώματα, κατὰ λαόν, δῆμον, ἀνϑρώπους, κατὰ νῆας, κλισίας u. ä., κατὰ ῥωπήϊα Od. 14, 473; so auch Tragg., κατὰ πτόλιν, ἄστυ, Aesch. Eum. 969 Pers. 1027 u. sonst; ϑεοῖς τοῖς καϑ' Ἑλλάδα, in Griechenland, Ag. 564; ἐκ τοῦ κατ' ἄστυ βασιλέως τάδ' ἄρχεται, vom König in der Stadt, Soph. O. C. 67; εἴσω κατ' αὐτὸν (χῶρον) εὐστομοῠσ' ἀηδόνες 18; κατὰ στέγας ἰέναι O. R. 637; οἱ κατ' οἶκον, domestici, El. 1136; κατ' οἴκους, im Hause drinnen, O. R. 1447; κατ' ἀγρίαν ὕλην ἀλωμένη O. C. 349; in Prosa, αἱ ἔχιδναι κατὰ πᾶσαν τὴν γῆν εἰσίν Her. 5, 109, sind über die ganze Erde verbreitet; ἥρωες κατὰ τὴν χώραν καὶ τὴν πόλιν ἱδρυμένοι Lycurg. 1, 25; οὐ γὰρ ἦν κατὰ πόλιν Plat. Theaet. 142 a; τῶν κατὰ τὸν οὐρανὸν ἰόντων περὶ γῆν, durch den Himmel hin, 208 d (vgl. ἕως ἔτ' ἔστιν ἄστρα κατὰ τὸν οὐρανόν Ar. Eccl. 83); κατὰ τὸ ὑδάτιον Phaedr. 229 a; τοῦ περιφερομένου κατὰ πάντα τὰ μέλη αἵματος Tim. 74 c; κατὰ τὸν πλοῦν ἤδη ὤν, auf der Fahrt, Thuc. 7, 31; οἱ. κατὰ ταῦτα οἰκοῠντες Xen. An. 7, 5, 13; κατὰ τὴν ὁδὸν ἐγένοντο 4, 3, 21 (vgl. Plat. ἐπειδὰν φερόμενοι γένωνται κατὰ τὴν λίμνην Phaed. 114 a); οἱ κατὰ τὸ Ἀρκαδικὸν πελτασταί, im arkadischen Heere, 4, 8, 18; στὰς κατὰ τὰς πύλας, an dem Thore, 5, 2, 16. Bes. häufig κατὰ γῆν καὶ κατὰ ϑάλατταν, zu Wasser u. zu Lande. – b) κατὰ ποταμὸν πλέειν Her. 1, 194. 4, 44, κατὰ ῥόον, stromabwärts, im Ggstz von ἀνὰ ποταμόν, 2, 96; κατὰ ῥοῦν φέρεται, sprichwörtlich vom Gelingen, Diogen. 5, 82; κατ' οὖρον ἴτω, ἐρέσσετε, Aesch. Spt. 672. 836; ῥείτω κατ' οὖρον Soph. Tr. 468; κατὰ τὸν Ἰλισσὸν ἴωμεν, hinab, entlang, Plat. Phaedr. 229 a. Aehnlich vom Jäger entlehnt, der der Spur nachgeht, κυναγοὶ κατ' ἴχνος πλάταν ἄφαντον κελσάντων Aesch. Ag. 679; κατ' ἴχνος ᾄσσω Soph. Ai. 32, ich eile der Spur nach; κἀμὲ κατὰ ταύτην τὴν ὁδὸν ἄγε, auf diesem Wege, Plat. Soph. 237 b; ἰέναι κατὰ τοὺς ἄλλους προϊόντας, ihnen nachgehen, Her. 9, 53; κατὰ στίβον, auf dem Fuße, 4, 122, wie κατὰ πόδας, Thuc. 3, 98; Xen. Mem. 2, 6, 9. – c) Richtung wohin, an, κατὰ στῆϑος βάλλειν, κατ' ἀσπίδα, Il. 3, 347. 11, 108, u. oft in ähnlichen Vrbdgn, an die Brust treffen, gegen den Schild werfen, auf Etwas zu schießen, βέλος κατὰ καίριον ἦλϑε, das Geschoß kam an eine tödtliche Stelle, 11, 439, οὐδέ ποτε Ζεὺς τρέψεν ἀπὸ κρατερῆς ὑσμίνης ὄσσε φαεινώ, ἀλλὰ κατ' αὐτοὺς αἰὲν ὅρα, sah auf sie hin, 16, 644; παίει κατὰ τὸ στέρνον Xen. An. 1, 8, 26; ὁρμᾶν κατά τινα 7, 5, 27; ὡς κατὰ τοῠτο τὸ χωρίον ἐγένοντο, als sie an den Ort gekommen waren, Her. 3, 86; ἐπεὰν κατὰ τοῦτο γένωμαι τοῦ λόγου 6, 19; übertr., κατὰ τωὐτὸ γίνεσϑαι, übereinstimmen, 4, 119; anders παρῄεσαν αἱ παρϑένοι κατὰ τοὺς πατέρας, wo ihre Väter saßen, 3, 14; λέγειν κατά τινα, zu ihm sprechen, Xen. Cyr. 7, 1, 12. – d) allgemeiner, gegenüber, ἀνὴρ κατ' ἄνδρα τοῠτον ᾑρέϑη Aesch. Spt. 487; κατ' ὄμματα τῷ νυμφίῳ Soph. Ant. 756; κατὰ μὲν Λακεδαιμονίους ἔστησε Πέρσας Her. 9, 31; in der Gegend bei, ἡ Στερίη κατὰ Σινώπην πόλιν κειμένη Her. 1, 76; κεῖται ἡ Κεφαλληνία κατὰ Ἀκαρνανίαν Thuc. 2, 30; ἡ καϑ' ἡμᾶς ϑάλαττα, das sich zu uns erstreckende, bei uns liegende, das mittelländische Meer, Pol. 1, 3, 9; κατὰ βορέαν ἑστηκώς, gegen Norden, Thuc. 6, 104; von tactischen Bestimmungen, οἱ κατὰ τὸ λαιὸν τῶν ὑπεναντίων Pol. 1, 34, 9; öfter οἱ κατά τινα τεταγμένοι u. ä., zur ungefähren Ortsbestimmung. – Oertlich ist auch ursprünglich das bei Hom. so geläufige κατὰ ϑυμόν, κατὰ φρένα καὶ κατὰ ϑυμόν, im Herzen, in der Seele, s. unten. – Bei Zahlen, ungefähr, Her. 2, 145. 6, 44. 79; κατ' οὐδέν, fast Nichts, 2, 101. – 2) von der Zeit, eine Verbreitung durch einen Zeitraum hin, während, zu, Dauer u. Gleichzeitigkeit ausdrückend; ἐμὸν κατ' αἰῶνα, zu meiner Zeit, Aesch. Spt. 201; λευκὸν κατ' ἦμαρ Ag. 654; κατ' ἦμαρ καὶ κατ' εὐφρόνην ἀεί Soph. El. 251; μίαν καϑ' ἡμέραν, in einem Tage, Ant. 55; καϑ' ἡμέραν τὴν νῦν, heute, O. C. 3 Ai. 788; bes. in Prosa, κατὰ Ἄμασιν βασιλεύοντα, zur Zeit als Amasis König war, Her. 2, 143, κατὰ τὸν πόλεμον, während des Krieges, 7, 157, κατ' εἰρήνην, in Friedenszeiten; κατὰ τὸν κατὰ Κροῖσον χρόνον, zu Krösus' Zeiten, 1, 67; κατὰ τοὺς Τρωϊκοὺς χρόνους, zur Zeit des trojanischen Krieges; κατὰ Σωκράτην Ath. XI, 505 f; εἴ τι μὴ ὀρϑῶς πράττω κατὰ τὸν βίον τὸν ἐμαυτοῦ Plat. Gorg. 489 a; κατὰ τοὺς πρώτους χρόνους Polit. 274 c; οἱ καϑ' ἑαυτούς, ihre Zeitgenossen, Xen. Mem. 3, 5, 10; οἱ καϑ' ἡμᾶς Pol. 16, 20, 8; εἴς τε τοὺς πρὸ ἡμῶν καὶ καϑ' ἡμᾶς καιρούς 4, 1, 4; – κατὰ καιρὸν πράττεσϑαι Dem. 1, 4; – κατὰ φῶς, bei Tage, im Ggstz von νύκτωρ, Xen. Cyr. 3, 3, 25. – Aber καϑ' ἡμέραν ist = täglich, Aesch. Pers. 827 u. sonst oft, wie ὁ καϑ' ἡμέραν βίος täglicher Lebensunterhalt, Soph. O. C. 1366, u. ἐπὶ τῷ καϑ' ἡμέραν μισϑῷ, Dem. 59, 108, täglicher Lohn, κατ' ἐνιαυτόν jährlich, Plat. Polit. 298 e; Xen. An. 3, 2, 12 u. öfter; κατὰ μῆνα, monatlich. Diese Verbindungen gehören zu – 3) wo κατά Vereinzelung, Vertheilung eines größern Ganzen in mehrere kleinere Theile ausdrückt; κρῖν' ἄνδρας κατὰ φῠλα, κατὰ φρήτρας, Il. 2, 363, nach Stämmen u. Geschlechtern sie sondern; κατὰ στίχας, reihenweis, Il.; κατὰ κώμας κατοικημένοι, in einzelnen Dörfern angesiedelt, Her. 1, 96; ἐκ τῶν συμμάχων ἐξελέγετο κατ' ὀλίγους 8, 113, immer nur wenige aus den einzelnen Abtheilungen; κατὰ ἕνδεκα μέρη κεκοσμημένη, in elf Theile, Plat. Phaedr. 246 e; κατ' εἴδη διαιρεῖσϑαι τὰ ὄντα, in od. nach Geschlechtern unterscheiden, 273 e; ὁπόσοι κατὰ πόλιν ἐν ἑκάσταις νομεύονται Polit. 295 e; ἵνα μὴ μόνον κατὰ πόλεις, ἀλλὰ καὶ κατ' ἔϑνη δουλεύωσι, nicht bloß stadt-, sondern auch völkerweis, Dem. 9, 26; ἐλάμβανον τοὺς ἄρτους κατ' ὀβολόν, τὰ ἄλφιτα κατ' ἡμίεκτον μετρούμενοι, halbmetzenweis, 31, 37; κατὰ διακοσίας μνᾶς διακεχρημένον, in einzelnen Posten zu 200 Minen ausgeliehen, 27, 11; tactisch, κατὰ φυλάς, κατ' ἴλας, κατὰ τάξεις, κατὰ λόχους, geschwader-, regimenterweise, Xen. Cyr. 1, 4, 17. 6, 2, 36. 2, 1, 23 u. sonst; ähnl. κατὰ πόλεις διελύϑησαν, in die einzelnen Städte, Thuc. 3, 1, ὡς ἕκαστοι κατὰ πόλεις 1, 89; κατὰ μίαν ἐπὶ κέρως πλέοντες 2, 90. Geradezu die Distributivzahlen bildend, καϑ' ἕνα μαχεόμενοι Her. 7, 104; καϑ' ἑπτά, je sieben, Ar. Av. 1079; κατ' όλίγας (ναῦς) προςπίπτοντες, immer nur in kleinen Abtheilungen, Thuc. 3, 28; κατὰ δύο, je zwei, Plat. Ep. VI, 323 c; καϑ' ἕνα, einzeln, Xen. An. 4, 7, 8; κατὰ μίαν ἢ δύο λαμβάνων Dem. 20, 77; κατὰ μίαν ναῦν τάττειν Pol. 1, 26, 12, öfter, bes. von Anordnung u. Aufstellung der Soldaten, wohin man auch κατὰ κέρας προςβάλλειν, Xen. Cyr. 7, 1, 26, u. ä. rechnen kann. – Man vgl. noch κατ' ἔπος, Wort für Wort, Ar. Ran. 801, καϑ' ἑσμούς, schaarenweis, Vesp. 1146. – 4) Vereinzelung u. Absonderung ausdrückend, κατὰ σφέας γὰρ μαχέσονται, für sich, abgesondert, werden sie kämpfen, Il. 2, 366; μόνος καϑ' αὑτόν, allein für sich, Soph. O. R. 63; αὐτὴ καϑ' αὑτήν Eur. Ion 60; αὐτὸς καϑ' ἑαυτόν Ar. Vesp. 786; sehr gewöhnlich in Prosa, λέγων κατὰ σαυτόν Plat. Gorg. 505 d; αὐτὸ καϑ' αὑτὸ ἕκαστον, jedes Einzelne für sich, Theaet. 206 a; μόνος αὐτὸς καϑ' αὑτόν Rep. X, 604 a; καϑ' ἕνα, einzeln, dem ἀϑρόος entgeggstzt, Alc. I, 114 d, wie Thuc. ἀντέσχομεν πρός τε ξύμπαντας καὶ καϑ' ἑκάστους 2, 64; οἱ καϑ' αὑτοὺς Ἕλληνες 1, 138; καϑ' ἑαυτὸν πορεύεσϑαι, allein, für sich marschiren, Xen. An. 5, 10, 11; καϑ' ὑμᾶς αὐτοὺς ἐξοπλίσϑητε Cyr. 6, 3, 32 (aber αὐτοὶ καϑ' ἑαυτούς = von selbst, freiwillig 5, 5, 39); γεγόνασι καϑ' ἑαυτοὺς ἕκαστοι Dem. 10, 52; ἤδη καϑ' αὑτὸν ὄντι, als er schon selbstständig war, sein eigenes Geschäft hatte, 36, 4. – 5) aus 1 c folgt die Bdtg des Zweckes, als einer Richtung worauf, ἦ τι κατὰ πρῆξιν ἀλάλησϑε; Od. 3, 72. 9, 253, fahrt ihr nach einem Geschäfte, zu einem Geschäfte herum? πλάζεσϑαι κατὰ ληΐδα, auf, nach Beute umherschweifen, 3, 106; κατὰ χρέος ἐλϑεῖν, nach einem Orakelspruche kommen, um ihn einzuholen, 11, 479; κατὰ ληΐην ἐκπλώσαντες Her. 2, 152; ἀποπλέειν κατὰ βίου καὶ γῆς ζήτησιν 1, 94, wie κατὰ ζήτησίν τινα πέμπειν Soph. Tr. 55; κατὰ ϑέαν ἥκειν Thuc. 6, 31; καϑ' ἁρπαγὴν ἐσκεδασμένοι, zur Plünderung zerstreu't, Xen. An. 3, 5, 2. Aehnlich Ζεὺς μετ' Αἰϑιοπῆας χϑιζὸς ἔβη κατὰ δαῖτα, zum Schmause, Il. 1, 424; vgl. κατὰ τὴν κνίσσαν εἰςελήλυϑε Ar. Pax 1015. – Dah. drückt es auch den Bewegungsgrund aus, weg en, aus, αἰτίαν καϑ' ἥντινα Aesch. Prom. 226; Θησέως κατὰ φϑόνον στρατηλατοῦσαι, aus Neid gegen den Theseus, Eum. 656; κατ' ἔχϑραν, aus Feindschaft, Suppl. 331, wie Ar. Pax 133; in Prosa, κατ' εὔνοιαν φρενῶν Aesch. Suppl. 918; ἐμήδιζον κατ' ἄλλο μὲν οὐδέν, κατὰ δὲ τὸ ἔχϑος τῶν Θετταλῶν Her. 8, 30, vgl. 7, 142. 9, 37; κατὰ τὴν τουτου προϑυμίην τέϑνηκας, nach seinem Wunsche, 1, 124; τὴν προξενίαν κατά τι ἔγκλημα ἀπεῖπον Thuc. 6, 89; κατὰ τί; weshalb? Ar. Nubb. 240 u. sonst; κατ' ἄλλο μὲν οὐδέν, ὅτι δέ Plat. Phaedr. 229 d; κατὰ φϑόνον οἴονται τὸν ἑαυτῶν λέγειν Gorg. 437 d; ἐγὼ κατ' αὐτὸ τοῦτο ἄγαμαι Πῶλον, ὅτι 482 d, eben deshalb, weil. – 6) an 1 b schließt sich die Bdtg gemäß, zufolge, nach, wie Plat. sagt ὥςπερ κατ' ἴχνη κατὰ τὰ νῠν εἰρημένα ζῆν, Phaed. 115 b. So Hom. καϑ' ἡμέτερον νόον, nach unserm Sinne, Il. 9, 108, u. öfter κατὰ μοῖραν, κατ' αἶσαν, κατὰ κόσμον, nach Gebühr, nach Schicklichkeit, wie sich's gebührt; so auch Folgde; zunächst von göttlichen od. Schicksalsbestimmungen u. Orakeln, κατὰ ϑεὸν γάρ τινα ἔτυχον καϑήμενος ἐνταῦϑα Plat. Euthyd. 272 e, vgl. Apol. 22 a; κατὰ ϑεὸν ἥκεις, nach göttlicher Schickung, Her. 8, 85; κατ' ὀμφὰς τὰς Ἀπόλλωνος δότε πέρασιν Soph. O. C. 102; κατ' ὀμφὴν σὴν ἐστάλη 556; κατὰ τὸ χρηστήριον Her. 7, 178; dann: den Gesetzen gemäß, κατὰ νόμους Aesch. Suppl. 238. 385; κατὰ νόμους τοὺς ἐπιχωρίους Her. 1, 35; κατὰ τοὺς νόμους ζῆν Plat. Prot. 326 c; κατὰ νόμον, nach dem Branche, Xen. Cyr. 5, 5, 6 u. sonst oft; – κατὰ τὰς Θεμι-στοκλέους ἐντολάς, nach dem Befehle, Her. 8, 85; κατὰ τὰ παρηγγελμένα Xen. An. 2, 2, 8; κατὰ τὰ συγκείμενα, nach der Verabredung, 7, 2, 7; κατὰ τὰ συνεϑήκατο Her. 5, 112; κατὰ τὰ ἤκουον, nach dem was ich hörte, 2, 49; κατὰ τὸν σὸν λόγον Plat. Gorg. 471 a; – κατὰ νοῦν ἔχει κείνῳ Soph. O. C. 1765, wie κατὰ γνώμαν ἴδρις O. R. 1087, nach Wunsch; κατὰ τὸ εἰκός Xen. Cyr. 8, 7, 9; αἱ συνϑῆκαι, καϑ' ἃς ἐδανείσατο Dem. 25, 69. – Von der Verwandtschaft, ϑρόνους ἔχω κατ' ἀγχιστεῖα τῶν ὀλωλότων Soph. Ant. 174; κατὰ τὴν συγγένειαν Xen. An. 7, 2, 31; vgl. Thuc. 1, 95. 7, 57; προςεχόμενον αὐτῷ κατὰ τὴν μητέρα, von mütterlicher Seite mit ihm verwandt, 1, 127, wie auch Sp., z. B. App. B. C. 2, 143; – κατὰ Πίνδαρον, wie Pindar sagt, Plat. Phaedr. 227 b; καϑ' Ὅμηρον Conv. 174 c; κατὰ τὸν Θουκυδίδην Plut. Dem. 6; – οὐ γὰρ κατὰ τὸ πλεῖν κυβερνήτης καλεῖται, ἀλλὰ κατὰ τὴν τέχνην, in Beziehung auf od. danach benennen, Plat. Rep. I, 341 d, oft im Crat.; – κατὰ λόγον, im Verhältniß, s. λόγος. – In κατὰ τὸν πατέρα ἐπί. βουλός ἐστι τοῖς καλοῖς, Plat. Conv. 203 d, liegt »der Abstammung von seinem Vater nach«, väterlicherseits, wie sein Vater, so. – 7) Aehnlichkeit, Uebereinstimmung, Art u. Weise durch κατά ausgedrückt; κατὰ λοπὸν κρομύοιο, nach Art einer Zwiebelhaut, Od. 19, 233; πατέρα τε καὶ μητέρα εὑρήσεις οὐ κατὰ Μιϑριδάτην τε τὸν βουκόλον καὶ τὴν γυναῖκα αὐτοῦ Her. 1, 121, nicht nach Mithridates' Art, ganz andere Leute als Mithridates, vgl. 2, 10; Thuc. 2, 62; μέγεϑος κατὰ συκέην μάλιστα, so groß wie, Her. 4, 23; ποταμοὶ οὐ κατὰ Νεῖλον ἐόντες μεγάϑεα 2, 10; ἵνα προςείπω σε κατὰ σέ, nach deiner Art, Plat. Gorg. 467 a; κατ' ἐμαυτόν, nach meiner Art, οὐ πρὸς τοὺς ὑμετέρους λόγους Conv. 199 a; κατὰ τὸν πάππον, wie der Großvater, Parm. 176 c; ὁμολογῶ οὐ κατὰ τούτους εἶναι ῥήτωρ Apol. 17 b; – κατὰ ταὐτά, auf dieselbe Weise, Her. 6, 53; τὸ κατὰ ταὐτόν Plat. Phil. 58 a; κατὰ τί λέγοντες Soph. 222 c; κατὰ πάντα τρόπον, auf alle Weise, Xen. An. 6, 4, 30; κατὰ πολλοὺς τρόπους, auf viele Arten, Cyr. 8, 1, 46. – Aehnl. τὸ ἐμὸν δέος οὐκ ἔστι κατ' ἄνϑρωπον, ist nicht menschlich, Plat. Phil. 12 c; οὐ κατὰ χρυσίον δοκεῖ σοι εἶναι Conv. 112 c; τὸ καϑ' ἡλικίαν, dem Alter angemessen, Arist. eth. 8, 12. – Bes. ὁ κόμπος οὐ κατ' ἄνϑρωπον φρονεῖ, Aesch. Spt. 407, wie λέγω κατ' ἄνδρα, μὴ ϑεὸν σέβειν ἐμέ, wie einen Menschen, nicht wie einen Gott, Ag. 899; ἃ δὴ κατ' ἄνδρα γίγνεται νεανίαν Eur. I. A. 938; u. beim comparat., wenn eine Sache in ihrem Verhältniß zu einer andern betrachtet u. dem Grade nach damit verglichen wird, das lat. quam pro, μεῖζον ἢ κατ' ἄνϑρωπον νοσεῖς, du leidest an übermenschlicher Krankheit, du leidest übermenschlich Großes, Soph. O. C. 604; τοὔργον τόδε μεῖζον ἀνήκει ἢ κατ' ἐμὰν ῥώμαν, es geht über meine Kraft, Tr. 1025; φρονείτω μεῖζον ἢ κατ' ἄνδρα, stolzere Gedanken hegen, als sich für einen Menschen ziemt, Ant. 764; ὅστις μὴ κατ' ἄνϑρωπον φρονεῖ Ai. 748; δοκεῖ μοι ἀμείνων ἢ κατὰ τοὺς περὶ Λυσίαν εἶναι λόγους Plat. Phaedr. 279 a, vgl. Phaed. 94 e; ταῦτα ἴσως μείζω ἐστὶν ἢ κατ' ἐμὲ καὶ σὲ ἐξευρεῖν Crat. 392 e, es geht über unsere Kräfte, ist im Vergleich mit unserer Kraft zu groß, ist zu groß, als daß wir es ausfindig machen könnten; μείζω ἢ κατ' ἄνϑρωπον Rep. II, 359 d; μείζω ἢ κατὰ δάκρυα πεπονϑότες ἤδη, mehr als daß es hinreichend beweint werden könnte, Thuc. 7, 75; πλείω ἤ κατὰ τὸ ἡμέτερον πλῆϑος Xen. Cyr. 4, 5, 40; τίς κρείττων ἢ κατ' ἄνϑρωπον; 8, 7, 2; μεῖζον φορτίον ἢ καϑ' ἑαυτὸν ἀράμενον, eine größere Last als er tragen kann, Dem. 11, 14; εἰ δέ τῳ δοκῶ μείζονας ἢ κατ' ἐμαυτὸν λέγειν λόγους 13, 18; πολλὰ κἀγαϑὰ ὑμᾶς εἰργασμένοι οὐ κατὰ τὰς Μειδίου λειτουργίας 21, 169, nicht so geringfügig wie die Leistungen des Midias; so Sp., wie Pol. τολμηρότερον ἢ κατὰ τὴν ἡλικίαν, als man es von seinem Alter erwarten sollte, 5, 18, 7, vgl. 1, 8, 5. – 8) Allgemeiner, in Rücksicht auf, σὺ δὲ ἀνὴρ καϑ' ἡμᾶς ἐσϑλὸς ὢν ἐπίστασο Soph. Ai. 1878; οὐκ ἔχω εἶπαι κατὰ τὴν Ἀμφιάρεω ἀπόκρισιν Her. 1, 49, wie κατὰ τὴν τροφὴν τῶν παίδων τοσαῦτα ἔλεγον, in Beziehung auf, über die Ernährung, 2, 3; κατὰ μὲν τὸν κρητῆρα οὕτως εἶχε, so verhielt es sich; καϑ' ὃ ἡδέα ἐστίν, ἆρα κατὰ τοῦτο οὐκ ἀγαϑά, ist es in der Beziehung, wo es angenehm ist, nicht gut, Plat. Prot. 351 c; κατὰ τί; inwiefern? 335 d; καϑ' ὅσον, insoweit, 351 c; καϑ' ὅ τι, insofern, daß, Polit. 298 c; auch mit pleonastischem εἶναι, ἐγὼ τούτοις κατὰ τοῦτο εἶναι οὐ ξυμφέρομαι Prot. 317 a; κατά τι, in irgend einer Rücksicht, in irgend einem Stücke, κατὰ πάντα, in allen Stücken; τὸ κατὰ τοῦτον εἶναι Xen. An. 1, 6, 9, in Beziehung auf diesen, was ihn anbelangt. – Dah. dient es oft zur bloßen Umschreibung, die ausdrücklicher als das bloße Nomen od. ein Genitiv an alle einzelnen Beziehungen erinnern soll, τὰ κατὰ τὸν πόλεμον, der Krieg und Alles, was ihn betrifft; τὰ κατὰ τὴν πόλιν, Alles was den Staat betrifft, das Verhältniß, die Lage des Staates; λάχη τὰ κατ' ἀνϑρώπους Aesch. Eum. 300, = ἀνϑρώπων; πάντα τὰ κατ' ἀνϑρώπους, alle menschlichen Verhältnisse, alles Menschliche, 840; τὰ κατὰ τὴν μουσικὴν πάντα Plat. Gorg. 474 a; τῶν κατὰ τὸ σῶμα ἐπιϑυμιῶν, die sich auf den Körper beziehen, die leiblichen, Phaed. 82 c; τὰ καϑ' ὑμᾶς ἐλλείμματα, Fehler von eurer Seite, eure Versehen, Dem. 2, 27; τῷ καϑ' ἑαυτὸν φόβῳ, durch Furcht vor ihm, die er einflößt, 19, 2; τὰ καϑ' ἡμᾶς καλῶς ἔχει, unsere Sachen stehen gut, Xen. Cyr. 7, 1, 16. Von Sp. wird dies noch weiter ausgedehnt, τούτῳ τὸ κατὰ τὸν στόλον ἐνεχείρισεν, er trug ihm den Zug, Alles, was dazu gehörte, auf, Pol. 1, 56, 1, öfter; ὁ κατὰ τὰς ἀρχαιρεσίας χρόνος, die Zeit der Comitien, 1, 52, 2; sogar ἡ κατὰ τὸν ἥλιον ἀνατολή, πορεία, Aufgang, Lauf der Sonne, 3, 113, 1. 9, 15, 6; αἱ κατὰ τὸν Φίλιππον εὐεργεσίαι, des Philipp, 2, 48, 2; ἡ καϑ' Ἡρόδοτον ἱστορία, die Geschichte des Herodot, D. Sic., u. a. Sp. – Manche Umschreibungen der Art sind ganz adverbial geworden u. bei den einzelnen Substantiven bemerkt, κατ' ἰσχύν, kräftig, Aesch. Prom. 212, κατὰ σκότον, im Finstern, heimlich, Soph. Phil. 574, κατ' ὀρϑόν, gerade, recht, O. R. 88, κατ' ὀργήν, erzürnt, Tr. 929, καϑ' ὁρμὴν δρᾶν, eifrig, Phil. 562, καϑ' ἡσυχίαν, ruhig, κατὰ τάχος, eilig, κατὰ κράτος, mit Gewalt, wie κατὰ τὸ ἰσχυρόν, Her. 9, 2, κατὰ πόδα, sogleich, Xen. Hell. 2, 1, 20, κατὰ μέρος, abwechselnd, κατὰ φύσιν, naturgemäß, natürlich, κατὰ τύχην, zufällig, κατὰ μικρόν, κατ' ὀλίγον, allmälig, nach u. nach, κατὰ πολύ, bei weitem, u. ä.
Κατά erleidet bei Dichtern die Anastrophe, wenn es dem Casus, den es regiert, nachsteht, wie Ἀτρειδῶν κάτα, Soph. Ai. 295. 948; auch in tmesi, wenn es dem zugehörigen Verbum nachsteht, wird κάτα geschrieben, ὅτ' ἂν εὐφροσύνη μὲν ἔχῃ κάτα δῆμον, Od. 9, 6 Il. 17, 91.
Bei Dichtern, bes. den älteren Epikern, lautet das Wort auch vor Consonanten κάτ u. erleidet dann Assimilationen, so daß nicht bloß in Zusammensetzungen κάββαλε, κακκείοντες, κάλλιπε, καῤῥέζουσα, κατϑανεῖν geschrieben wird, sondern auch καγγόνυ, καδδέ, καδδύναμιν, für κὰγ γόνυ, κὰδ δέ, κὰδ δύναμιν, u. eben so κακκεφαλῆς, καμμέν u. καμμέσον, καννόμον, καππεδίον, καπφάλαρα, κάῤῥα, καττάδε, καττόν, die sämmtlich besser getrennt geschrieben werden, aber an ihrer Stelle aufgeführt sind. Vor στ u. σχ fällt auch τ aus, in καστορνῦσα, κάσχεϑε. – In καταιβάτης u. ä. hat sich die alte gedehnte Form καταί erhalten.
In der Zusammensetzung bedeutet es – 1) von oben herab, herunter, darauf, am Boden, καταβαίνω, καταβάλλω, καταπίπτω, κατάκειμαι. – 2) entgegen, gegen an, κατᾴδω, καταβοάω, u. bes. eine feindliche Thätigkeit, ein nachtheiliges Einwirken, καταγιγνώσκω, κατηγορέω, καταψηφίζομαι, ver-, miß-. – 3) Verstärkung des ursprünglichen Begriffes, er-, zer-, ver-, κατακόπτω, καταφαγεῖν, κατακτείνω, auch adj., κατάδηλος. – 4) zuweilen giebt es auch einem intr. Verbum transitive Bdtg, καταϑρηνέω, beweinen, beklagen.
-
9 ποιέω
ποιέω, 1) Activ., machen, verfertigen, bereiten zu Stande bringen, hervorbringen; zunächst – a) von jeder äußerlichen Thätigkeit, die sich in Hervorbringung irgend eines in die Sinne fallenden Products kundgiebt, also bes. von Handwerkern, Künstlern; schon bei Hom. u. Hes., bes. bauen, τεῖχος, Il. 20, 147, συφ, εούς. Od. 14, 13, u. so δῶμα, ναούς, ϑάλαμον, αὐλήν, ϑεμείλια u. ä.; π ύλας ἐν πύργοις, Thore darin machen, anbringen, Il. 7, 339; εἴδωλον, Od. 4, 796; vom Hephästus bes. Il. 18, 478 ff.; so auch bei Folgenden, ναόν, Xen. An. 5, 3, 9; καρβατίνας, 4, 5, 14; ὄνους ἀλέτας, An. 1, 5. 5; bei Kunstwerken ist ἐποίησε ὁ δεῖνα gewöhnliche Bezeichnung des Künstlers, der sie verfertigt hat; τί τινος, Etwas aus einem Stoffe, φοίνικος αἱ ϑύραι πεποιημέναι, Xen. Cyr. 7, 5, 22; vgl. Her. 5, 28; auch ἔκ τινος, Her. 2, 96; u. ἀπό τινος, 7, 65, Sp. auch ἀγάλματα λίϑοις πεποίηται, Long. 1, 4, ὁ ποιῶν, der Schöpfer, Plat. Tim. 76 c; schaffen, wie bei Hes. O. 110. 130. 146, γένος ἀνϑρώπων χρύσειον, ἀργύρεον, χάλκειον; vgl. Theog. 161. 579. – Dah. auch zeugen, erzeugen, υἱόν (s. med.), auch κριϑάς, οἶνον, Gerste, Wein bauen, produciren, Ar. Pax 1322, vgl. Dem. 42, 20. 31; ὁ Χῖος ἁμαμηλίδας ποιεῖ, Aristomen. com. bei Ath. XIV, 650 d. So καρπόν, vom Baume, Matth. 3, 10. Bei B. A. 111 auch γεωργεῖν erkl.; daher ποιεῖν τι ἐκ τῆς γῆς, Etwas aus dem Lande erzielen, gewinnen, Xen. Ath. 2, 12. – Auch b) von unkörperlichen Dingen und Zuständen, zu Stande bringen, veranlassen, veranstalten, verursachen, τελευτὴν ποιῆσαι, ein Ende machen, Od. 1, 250. 16, 127, φόβον ποιῆσαι, Furcht machen, erregen, Il. 12, 432, wie φόβον ποιεῖν τοῖς ἵπποις Xen. An. 1. 8, 18; ἰυγὴν καὶ στόνον, Soph. Phil. 752; νόσους καὶ πενίας, Plat. Prot. 353 d; σφάλματα ποιο ῠντες ἐν τοῖς πελάγεσιν, Polit. 298 b; γέλωτα πολύν, Charm. 155 b; ἃ ἐμοὶ πεποίηκε τό τε ὄνομα καὶ τὴν διαβολήν, Apol. 20 d; u. Sp., ϑυμὸν ποιῆσαι, Muth machen, αἱμα καὶ φόνον, Mord anstiften, Pol. 15, 33, 1, ἧτταν, Verlust machen, Niederlage erleiden, 11, 2, 7; μέσας ποιήσας νύκτας, es Mitternacht werden lassen, Plat. Phil. 50 d; ἐπὶ τοῦ ξηροῦ τὰς ναῠς, die Schiffe auf's Trockne bringen, Thuc. 1, 109; auch übertr., σφῶϊν δ' ὧδε ϑεῶν τις ἐνὶ φρεσὶ ποιήσειεν, Il. 13, 55, möge es in den Sinn geben, eingeben, vgl. Od. 14, 274. – Bes. von Opfern, wie ῥέζω u. ἔρδω, ἱρά, Opfer veranstalten, opfern, Her. 9, 19; τὰ ποιεύμενα τῷ ϑεῷ, 2, 49, wie ϑυσίαν, Xen. An. 5, 3, 9; öfter auch ϑυσίαν ποιεῖσϑαι, 6, 2, 6, u. ähnl. πομπάς, 5, 5, 5; daher πάντα ποιεῖν τοῖς ἀποϑανοῦσιν, d. i. die gebührenden Ehren erweisen, 4, 2, 23; u. von den Spielen, ποιεῖν Πύϑια, Ἴσϑμια, sie veranstalten oder feiern; auch ἀϑύρματα ποιῆσαι, Spiele vornehmen, spielen, Id. 15, 363; – ἐκκλησίαν, eine Volksversammlung veranstalten, = ἐκκλησιάζειν, Thuc. 1, 139; Xen. Hell. 2, 2, 19; ἀριϑμόν, ἐξέτασιν, = ἀριϑμεῖν, eine Zählung, Musterung veranstalten, An. 1, 2, 9. 1, 7, 9 u. öfter; auch κραυγήν, 2, 2, 17, νίκας, 3, 1, 42; πόλεμόν τινι, Krieg gegen Einen anstiften; ϑήραν, eine Jagd halten, Cyr. 1, 4, 14. – Dah. auch c) machen, daß Etwas geschieht, thun lassen, bewirken, mit folgendem accus. c. infin., ϑεοί σε ποίησαν ἱκέσϑαι ἐς οἶκον, die Götter bewirkten, daß du nach Hause kamst, sie ließen dich nach Hause gelangen, Od. 23, 358; ποιῶ λανϑάνειν τινά, Ar. Plut. 1140; oft in Prosa, ποιῶ τοὺς ἀνϑρώπους ἀπορεῖν, Plat. Theaet. 149 a; ἡ σωφροσύνη ποιήσει αὐτὸν γιγνώσκειν, Charm. 170 d; ποιῶ εὖ ἀσκεῖσϑαι ἕκαστα, ich lasse Alles gut üben, Xen. Cyr. 1, 6, 18; ποιῶ τινα μάλα αἰσχύνεσϑαι, 4, 5, 48, mache, daß er sich sehr schämt; εἰ βούλοιο ξένον ποιῆσαι ὑποδέχεσϑαι ἑαυτόν, Mem. 2, 3, 13; u. Sp., ἡ Αϑηνᾶ ἔμψυχα ποιεῖ εἶναι τὰ πλάσματα, Luc. Prom. 3. – Eben so mit ὡς, ὅπως, ποιῶ, ὅκως ἔσται ἡ Ἰωνίη ἐλευϑέρη, Her. 5, 109, vgl. 1, 209; πᾶν ποιοῠσιν, ὅπως τοιοῦτος ἔσται, Plat. Phaedr. 252 c; Rep. VI, 488 c; ἐποίο υν, ὡς ἂν ἀσφαλέστατα εἰδείην, Xen. Cyr. 6, 3, 18. – Daran reiht sich – d) Einen wozu machen, τινὰ ἄφρονα, Od. 23, 12; δῶρα ὄλβια ποιεῖν, Gaben gesegnet machen, sie segnen, 13, 42; u. mit subst., ποιεῖν τινα βασιλῆα, ταμίην ἀνέμων, γέροντα, Einen zum König, zum Verwalter der Winde, zum Greise machen, 1, 387. 10, 21. 16, 456; ϑνητῷ ϑεὰν ἄκοιτιν ποιῆσαι, einem Sterblichen eine Göttinn zur Gattinn machen, geben, Il. 24, 537; λαοὺς λίϑους ποίησε, 24, 611, wie μύρμηκας ἄνδρας ποίησε, Hes. frg. 37, 5; τὴν πόλιν ἀσϑενεστέραν, Soph. O. C. 1037; ἐπείπερ ἡμᾶς Ζεὺς ἐποίησεν ϑεούς, Eur. Hel. 1675; u. pass., τῶν τὰ κέρεα τοῖσι Φοίνιξι οἱ πήχεες ποιεῠνται, sie werden zu Citherarmen gemacht, Her. 4, 192; ἐάν τινα μοχϑηρὸν ποιήσω τῶν ξυνόντων, Plat. Apol. 25 e, der auch vrbdt ἐκ πενήτων πλουσίους, Ep. II, 332 a, wie ἐξ ἀχρήστων χρησίμους, Rep. III, 411 b; σχολαίαν τὴν πορείαν, Xen. An. 4, 1, 13; τοὺς πολεμίους ϑρασυτέρους, 5, 4, 18. Aber – e) τινά τι, Einem Etwas anthun, κακά, ἀγαϑὰ ποιεῖν τινα, Einem Böses, Gutes zufügen, erweisen, ἐγὼ ταῠτα τοῦτον ἐποίησα σὺν δίκῃ u. ä., Her. 1, 115. 3, 75. 7, 156; οὐκ οἶδ' ὅτι χρῆμά με ποιεῖς, Ar. Vesp. 697; πάντα ταῠτα τοὺς τελουμένους, Nubb. 259; πολλὰ καἰ ἀγαϑὰ τὴν πόλιν, Plat. Gorg. 519 b; φίλους πλεῖστα ἀγαϑά, Xen. Cyr. 5, 3, 9; τὴν πόλιν ἀγαϑόν τι, Isocr. 4, 79; μηδέν ἐστιν, ὃ μὴ πεποίηκάς με, Luc. D. D. 2, 1; auch mit adv., κακῶς ποιεῖν τινα, Plat. Crit. 50 a, αὐτοὺς ἑαυτοὺς εὖ ποιεῖν, Phaed. 62 a; von Sachen, ἀργύριον τωὐτὸ τοῠτο ἐποίεε, dasselbe that er, nahm er mit dem Silber vor, Her. 4, 166; Plat. sagt auch οὐκ ἐμὲ μόνον ταῠτα πεποίηκεν, er hat mir nicht allein das angethan, mich so gestimmt, Conv. 222 b. Selten ist ποιεῖν τινί τι, für od. gegen Einen Etwas thun; Her. vrbdt so das med., φίλα ποιεῖσϑαί τινι, 5, 37. – f) Nachhomerisch von der künstlerischen Thätigkeit des Dichters, dichten, ἔπη, μέλη, τραγῳδίας, ϑεογονίην, Her. 2, 53. 116. 3, 38. 4, 16, wie Plat. Conv. 223 d u. öfter; Ar. oft, Φαίδραν, Σατύρους, Thesm. 153. 157. 193; ἐν ἔπεσιν, Plat. Rep. II, 379 a; ὕμνον πεποιημένον ἔπαινον εἰς τοὺς ἱερέας, Legg. XII, 947 b; περὶ ϑεοῦ λέγειν καὶ ποιεῖν, Rep. II, 383 a; εἰς ϑεόν, Phaed. 61 b; denselben Gegensatz macht Isocr. 4, 186 zwischen Dichtern und Rednern; auch c. partic., βασιλέας πεπ οίηκε τοὺς ἐν Ἅιδου τιμωρουμένους, Plat. Gorg. 525 d, er hat in seinen Gedichten Könige, die im Hades bestraft werden, aufgeführt; Ὅμηρος ἐποίησε τὸν Ἀχιλλέα λέγοντα, Homer stellte den Achilles dar als Einen, der da sagte, d. i. er ließ ihn sagen; überh. dichterisch darstellen, Σωκράτης ἐποίησε μῦϑον Αἰσώπειον, er brachte eine äsopische Fabel in poetische Form, in Verse, vgl. μῦϑον ποιῆσαι, Lycurg. Leocr. 100, einen Mythos poetisch bearbeiten, behandeln; – erdichten, καινοὺς ϑεούς, Plat. Euthyphr. 3 b; so wird τὸ πεποιημένον dem πεφυκός, das künstlich Gemachte, Erdichtete dem von Natur Daseienden entgeggstzt, Rep. X, 601 d u. öfter; τὸ ποιούμενον καὶ γιγνόμενον, Phil. 26 e. – Dah. auch annehmen, einen Fall setzen, ἐν ἑκάστῃ ψυχῇ ποιήσωμεν περιστερεῶνά τινα παντοδαπῶν ὀρνίϑων, Plat. Theaet. 197 d; πεποιήσϑω δή, ib. e; ποιῶ δ' ὑμᾶς ἥκειν, Xen. An. 5, 7, 9; vgl. καὶ δή σφεας ποιέω ἴσους ἐκείνοισι εἶναι Her. 7, 186, u. 184. Uebh. – g) bedeutet es eine fortgesetzte Handlung od. Thätigkeit, ohne Rücksicht auf das Verfertigen, also mehr dem πράσσειν entsprechend, handeln, thätig, wirksamsein. So Hom. κακόν, ἀγαϑόν u. κακά, ἀγαϑὰ ποιεῖν, schlecht, gut handeln, Schlechtes oder Gutes thun, ἄριστα πεποίηται, die trefflichsten Thaten sind gethan; πολλὰ χρηστὰ περὶ τὴν πόλιν, Ar. Equ. 808; Σπαρτιητικὰ ποιέειν, spartanisch handeln, sich wie ein Spartaner benehmen, Her. 5, 40; Aesch. vrbdt τοὺς δ' ἕν τι ποιεῖν, τοὺς δὲ μή τι δρᾷν λέγων, Ch. 546; dem παϑεῖν entgeggstzt, Her. 7, 11, wie Plat. τὰ ποιοῠντα im Ggstz von πάσχοντα, Theaet. 159 a; Dem. vrbdt ὅτι πράξει ταῦτα καὶ ποιήσει, 19, 102. – Bes. ein Gebot ausrichten, seine Pflicht thun, τὸ προςταχϑέν, Soph. Phil. 998; τί δῆτ' ἀφαυρῷ φωτὶ προςτάσσεις ποιεῖν, O. C. 1022; εἰσόμεσϑα ἃ χρὴ ποιεῖν, 1041; ἐβουλεύοντο, ὅ τι χρὴ αὐτοὺς ποιῆσαι, Plat. Conv. 190 c; οὐ μὴν ἁνδάνοντά μοι ποιεῖς, Eur. Alc. 1111; τὰ δέοντα, Xen. Cyr. 5, 1, 29; οὐδέν, Nichts ausrichten, 3, 3, 31; oft οὗτος τί ποιεῖς; was thust, machst du? Aesch. Suppl. 889; Ar. Nub. 723 u. öfter; Plat. εὖ ἐποίησας ἀναμνήσας με, du hast recht daran gethan, daß du mich erinnertest, gut, daß du mich erinnertest, Phaed. 60 c; Theaet. 185 e. Auch von leblosen Dingen, οὕτως αὐτὸ ποιήσει, es wird von selbst wirken, Phaed. 117 b; u. so Sp. vom Wirken der Arzneien, φάρμακον ποιεῖ, die Arznei schlägt an; damit vergleiche man ποιεῖ τοῠτο πρός τι, dies dient, ist geschickt wozu, ἡ εὔνοια τῶν ἀνϑρώπων ἐποίει μᾶλλον ἐς τοὺς Λακεδαιμονίους, Thuc. 2, 8, sie neigte sich mehr zu den Lacedämoniern, hielt es mehr mit ihnen, wie lat. facere cum aliquo; vgl. Arr. An. 2, 2, 5; App. B. C. 1, 82; ἄν σοι ποιῇ, wenn es dir dient, Arr. Epict.; – ποιήσω ταῦτα πεντήκοντα μνᾶς, ich werde dies rechnen zu funfzig Minen, Dem. 27, 37, u. öfter Sp.; λόγος ἀργύριον τῷ λέγοντι ποιήσων, der Geld einbringen soll, Dem. 10, 76; – ποιεῖν τινα εἰς φυλακήν, Einen in die Wache thun, setzen, Thuc. 3, 3 u. Sp.; π οιεῖν εἴσω, hineinthun, bringen, ἔξω, hinausthun, wegschaffen, wegthun, bes. Sp. (s. auch oben a); – ποιεῖν τι, Etwas thun, das man näher zu bezeichnen sich schämt, bes. euphemistisch von Liebeswerken; – πολὺν χρόνον ποιῆσαι, viel Zeit darauf verwenden, oder machen, daß die Zeit lang wird, viel Zeit vergeht, vgl. οὐδ' ἐποίησαν χρόνον οὐδένα Dem. 19, 163; ἐν ταύτῃ πεποίηκα πολὺν χρόνον, Nicarch. 35 (XI, 330); vgl. Jac. A. P. p. 710. – Bei den Attikern dient es auch im zweiten Gliede eines Satzes, um die Wiederholung desselben Verbums zu vermeiden, so daß ποιέω nur den allgemeinen Begriff eines transitiven Verbums ausdrückt u. seine nähere Bestimmung aus dem vorigen Satzgliede empfängt, vgl. Thuc. 5, 70 u. Her. 5, 97. – 2; Med. eigtl. für sich machen, in den oben angeführten Bdign des Aktivs; οἰκία ποιήσασϑαι, sich Häuser machen, bauen, Il. 12, 168; πέπλον, ὅν ῥ' αὐτὴ ποιήσατο καὶ κάμε χερσίν, 5, 735, vgl. 8, 2. 386. 16, 171. 18, 371 Od. 5, 251. 259. 21, 71, u. sonst; eben so καλιὰς ποιεῖσϑαι, sich Nester bauen, Hes. O. 505, πάντ' ἄρμενα ποιήσασϑαι, 409, δεῖπνον ποιεῖσϑαι, sich das Mahl bereiten, 211, dah. τὸν βίον, sich herbeischaffen, Thuc. 1, 5, wie ἀπὸ γεωργίας τὸν βίον ποιεῖσϑαι, davon leben, Xen. Oec. 6, 11; ϑυμὸν ποιήσασϑαι, sich Muth machen, d. i. Muth fassen, Francke Callin. p. 184; κλέος ποιεῖται αὐτῇ, sie erwirbt, bereitet sich selbst Ruhm, Od. 2, 126, wie δόξαν Pol. 32, 11, 8, u. oft; ἐπί τινι, 35, 4, 8; συνϑήκας σφίσι αὐτοῖσι ποιέεσϑαι, Her. 6, 42, ληΐην, 1, 161; Σαμίους ἐς τὸ συμμαχικόν, in ihr Bündniß, 9, 106; ἴσως ἄν σε ποιησαίμην μαϑητήν, vielleicht möchte ich dich zu meinem Schüler machen, Plat. Crat. 428 b; φίλον, sich zum Freunde machen, Xen. An. 5, 5, 22; ἡμᾶς φίλους πεποίησαι, Cyr. 5, 3, 10; vgl. Hes. O. 709. 715; γαμβρόν, Th. 818; ποιεῖσϑαί τινα ἄκοιτιν, ἀκοίτην, sich ein Weib zur Gattinn, einen Mann zum Gatten machen, nehmen, wählen, Il. 3, 409. 9, 397 Od. 5, 120. 7, 66; Hes. Th. 921. 946. 999; ποιεῖσϑαί τινα υἱόν, sich Einen zum Sohne machen, d. i. ihn an Sohnes Statt annehmen, adoptiren, Il. 9, 495; eben so ϑυγατέρα ποιήσασϑαί μιν, Her. 4, 180; auch ϑετὸν υἱὸν ποιεῖσϑαι, 6, 57; sehr gew. bei den Attikern, Plat. Legg. XI, 923 c ff.; παῖδα, Xen. Cyr. 4, 6, 2; τὸν ἐμὲ ποιησάμενον, Is. 7, 5 u. öfter; u. pass., εἴ τις καὶ ἄλλος ἐποιήϑη ὑπό τινος, wenn auch ein anderer von Einem adoptirt ist, 2, 1; selten vom Zeugen leiblicher Kinder, wie Xen. Cyr. 5, 3, 19; Luc. sacrif. 5; Sp. so auch im act., bes. Plut.; – τὸν ϑεὸν ποιο ύμε-νος ἀρωγόν, Soph. O. C. 1287. – So auch ὑπ' ἑωυτῷ ποιεῖσϑαι, unter sich bringen, sich unterwerfen, Her. 1, 201. 5, 103. 7, 157; ὑφ' ἑαυτοὺς ποιεῖσϑαι, Plat. Rep. I, 348 d, u. oft bei Folgdn; – ἑωυτοῠ ποιεῖσϑαί τι, Etwas zu dem Seinigen machen, sich Etwas aneignen, Her. 1, 109. – Wo für halten, annehmen, schätzen, συμφορὰν ποιεῖσϑαί τι, eigtl. sich Etwas (in seiner Vorstellung) zur göttlichen Schickung machen, es für eine Schickung nehmen, Her. 6, 61. 80. Vgl. τοὐμὸν ἐν σμικρῷ μέρει ποιούμενος, gering achtend, Soph. Phil. 496; καὶ μὴ ϑεοὺς τιμῶντες εἶτα τοὺς ϑεοὺς μοῖραν ποιεῖσϑαι μηδαμῶς, O. C. 279; μέγα ποιεύμενος ταῦτα, Her. 3, 42 u. oft, sich nach eigener Beurtheilung Etwas groß machen, d. i. es hochachten, schätzen, vgl. 8, 3. 9, 111; auch μεγάλα ποιεῖσϑαί τι, 1, 119; Xen. Cyr. 5, 3, 19; οὐκέτι ἀνάσχετον ἐποιοῠντο, Her. 1, 118, wie Sp., z. B. Plut. Sert. 5; οὐκ ὅσιον ποιεύμενοι, Her. 2, 86; δεινὸν ποιεῖσϑαί τι, Etwas für schrecklich halten, Thuc. 6, 60; auch act., 5, 42, wie Her. 2, 121, 5. 7, 1, d. i. es sehr übel aufnehmen, wie aegre terre; ἕρμαιον τοῠτο ποιούμενος, Etwas als einen guten Fund ansehen, Plat. Gorg. 489 c u. Sp., s. Bast ep. cr. p. 120; auch εὕρημά τι ποιεῖσϑαι, Xen. An. 2, 3, 18; Philostr. – Häufig auch so mit Präpositionen, bes. περὶ πολλοῠ, πλείονος, πλείστου ποιεῖσϑαι, hoch, höher, am höchsten halten, schätzen, Her. 1, 73. 6, 104. 7, 181. 8, 40 u. überall bei den Attikern; περὶ παντός, ὀλίγου, περὶ ἐλαχίστου, Is. 1, 21 u. dgl.; auch mit andern Präpositionen, δι' οὐδενὸς ποιεῖσϑαι, Etwas für Nichts achten, οὐκ ἐν ἐλαφρῷ ἐποιεύμην, Her. 1, 118, ich achtete es nicht für leicht, wie auch ἐν μεγάλῳ, ἐν ὀλίγῳ, ἐν ὁμοίῳ, Etwas für groß, gering, gleich achten, z. B. 7, 138 (vgl. τοὐμὸν ἐν σμικρῷ μέρει ποιούμενος Soph. Phil. 496); παρὰ φαῦλον ποιεῖσϑαι, Etwas für schlecht halten; ἐν ἀδείῃ ποιεῖσϑαί τι, Etwas in Sicherheit glauben, 9, 42; ἐν νόμῳ ποιεῖσϑαί τι, Etwas in der Art oder zur Sitte haben, 1, 131; ἐν αἰσχύνῃ ποιεῖσϑαί τι, sich Etwas zur Schande anrechnen; auch τὸν κοινὸν πόλεμον ἴδιον κίνδυνον, Isocr. 4, 86; wo überall eine Subjectivität der Schätzung od. Beurtheilung ausgedrückt wird. – Zuweilen hat das med. auch die Bedeutung sich machen lassen, Her. 2, 135 Xen. An. 5, 3, 5 u. sonst. – Am häufigsten ist nach Hom. das med. in Verbindung mit subst. zur Umschreibung eines Verbums. Diese sehr gewöhnlichen Ausdrücke sind bei den entsprechenden subst. angegeben, doch mögen hier einige der gewöhnlichsten zusammengestellt werden: ἄγερσιν ποιεῖσϑαι = ἀγείρειν, Her. 7, 5; ἅμιλλαν π. = ἁμιλλᾶσϑαι, Isocr. 5, 85; ἀναβολὴν π. = ἀναβάλλειν, Is. 6, 13; Her. u. A.; ἀποδημίαν, Din. 1, 81; ἀπόκρισιν π. = ἀποκρίνεσϑαι, Plat. Legg. X, 897 e; ἀπολογίαν, Lyc. 63; ἀπόφασιν, Din. 2, 1; ἀπ οχώρησιν, Lycurg. 96; ἀρὰς ποιεῖσϑαι = ἀρᾶσϑαι, Isocr. 4, 157; ἀρχήν, 15; βλασφημίας εἴς τινα, Aesch. 1, 167; βοηϑείας τινὶ π. = βοηϑεῖν, Isocr. 4, 125; βουλὴν π. = βουλεύεσϑαι, Her. 6, 101. 8, 40, wie συμβουλήν, Plat. Prot. 313 b; διαϑήκας, Is. 1, 10; διαλλαγὰς π., Eur. Phoen. 519, wie σύμβασιν, Suppl. 739; οὐ δόσιν ἀλλ' ἐμπορίαν π., Isocr. 2, 1; διατριβάς 3, 1; vgl. σκῆψιν, πρόσχημα, σπ ουδὴν π., Her. 5, 30. 7, 157. 8, 21; εἰςαγγελίαν, Lycurg. 30; ἐξέτασιν, 28 u. sonst oft; ἐπίδειξιν, 102; ἐνέδραν, Thuc. 3, 90; ἔπαινον, Aesch. 1, 169; ἐπιμέλειαν, Plat. Rep. VIII, 556 c, oft; ἐπιγαμίας, Xen. Cyr. 1, 5, 3; ϑαῦμα π. = ϑαυμάζειν, Her. 1, 68; ϑήραν π. = ϑηρᾷν, Xen. An. 5, 3, 10; ἱκετείας τινὶ π. = ἱκετεύειν, Isocr. 4, 54; καταφυγὰς π., Eur. Or. 566; κατηγόρημα π. = κατηγορεῖν, Dem. 24, 19, wie κατηγορίαν, Lycurg. 11; καταφυγάς, Eur. Or. 566; κινδύνους π., Isocr. 3, 24; πρός τινα, 4, 173; κοῖτον π. = κεῖσϑαι, Her. 7, 17, κρίσεις, Isocr. 4, 40 Lycurg. 12, λήϑην π. = λανϑάνεσϑαι, Her. 1, 127, λόγους π. = λέγειν, Isocr. 4, 12, Plut. u. A.; μάχας π. = μάχεσϑαι, Soph. El. 294; μνείαν περί τινος, Aesch. 1, 160, wie μνήμην π., = μιμνήσκειν, Pol. 1, 20, 8 u. A.; νομήν, Luc. Prom. 2; ὁδόν, ὁδοιπορίην π. = ὁδοιπορεῖν, Her. 2, 29. 7, 110. 112. 121; ὁμολογίας, Pol. 3, 29; ὀργὴν π. = ὀργίζεσϑαι, Her. 3, 25. 7, 105, Thuc. 4, 124, wie Eur. Med. 909 u. A.; περιήγησιν, Luc. Char. 27; παραλογισμούς, Lycur, 31, πλόον π. = πλεῖν, Her. 6, 95; πρόνοιαν π., Isocr. 4, 2, τινός, ib. 136, wie Luc. Nigr. 26 u. A.; πλεονεξίας π. = πλεονεκτεῖν, Isocr. 4, 17; πορείαν π. = πορεύεσϑαι, Xen. Cyr. 5, 2, 31, Pol. 1, 7, 20; στρατηΐην π. = στρατεύεσϑαι, Her. 1, 171; στρατείας, Isocr. 4, 34. 117; συμμαχίαν, 4, 128; τιμωρίαν, ib. 182; ὑποσχέσεις, ib. 14; ὠφελίας ἔκ τινος, ib. 173. – Anders δι' ἀγγέλου, διὰ χρηστηρίων π., = ἀγγέλλειν, χρηστηριάζεσϑαι, Her. 6, 4. 8, 134. S. auch ἐκποδών.
Dor. ist ποιέν = ποιεῖν, Sp., bes. alexandrinisch, ἐποιοῠσαν = ἐποίησαν, z. B. LXX.
Bei den attischen Dichtern, bes. den Komikern ist die erste Sylbe häufig kurz gebraucht, was auch spätere Epiker zuweilen nachahmten. hieraus folgerten echon alte Gramm, wie E. M. p. 679, 24, eine eigenthümlich attische Form ποῶ, der nur ι wieder eingeschoben sei, wo der Vers eine lange Sylbe erforderte, u. dem sind Neuere gefolgt, vgl. Koen Greg. Cor. p. 75 Schweigh. Ath. XI p. 472 a. XIV, 649 b Dind. comm. Aristoph. T. VI p. 602 Buttm. Ausf. gr. Gramm. II p. 384; man führt dafür das lat. poesis, pŏeta an; gegen diese Schreibung erklärt sich aber schon Schol. Ar. Plut. 14, und da sich die ähnliche Verkürzung auch in οἷος, τοῖος, γεραιός u. ä. findet, ohne daß man das ι wegläßt, so wird auch ποιῶ beizubehalten, und die Verkürzung der ersten Sylbe, die in der Sprache des gemeinen Lebens gewöhnlich gewesen zu sein scheint, nur im Lesen bemerklich zu machen sein.
-
10 ἐκβάλλω
ἐκβάλλω, Arc. [full] ἐσδέλλω IG5(2).6.49 (Tegea, iv B.C.), [tense] fut. - βᾰλῶ: [tense] aor. - έβαλον: [tense] pf. - βέβληκα: [voice] Pass., [tense] fut.A- βεβλήσομαι E.Ba. 1313
:— throw or cast out of, c. gen.,Ὀδίον μέγαν ἔκβαλε δίφρου Il.5.39
, etc.: abs., throw out,ἐκ δ' εὐνὰς ἔβαλον 1.436
, etc. ; καὶ τὴν μὲν..ἰχθύσι κύρμα γενέσθαι ἔκβαλον threw her overboard, Od.15.481, cf. Hdt.1.24 : then in various relations, ἐκπίπτω being freq. used as its [voice] Pass. :1 throw ashore,τὸν δ' ἄρ'..νεὸς ἔκβαλε κῦμ' ἐπὶ χέρσου Od.19.278
;ἄνεμος.. τρηχέως περιέσπε..πολλὰς τῶν νεῶν ἐκβάλλων πρὸς τὸν Ἄθων Hdt.6.44
;ἐ. ἐς τὴν γῆν Id.7.170
(but in 2.113 ἄνεμοι..ἐκβάλλουσι ἐς τὸ πέλαγος carry out to sea ; ἐξέβαλεν ἄνεμος ἡμᾶς drove us out of our course, E.Cyc.20):—[voice] Med., put ashore,ἵππους ἐξεβάλλοντο Hdt. 6.101
; jettison, Syngr. ap. D.35.11.2 cast out of a place,Κιμμερίους ἐκβαλόντες ἐκ τῆς Εὐρώπης Hdt.1.103
; ἐ. ἐκ τῆς χώρας, of an enemy, Lycurg.99, cf. D.60.8 ; esp. of banishment, ἐκ πόλεως ἐ. drive out of the country, Pl.Grg. 468d, cf. Ar.Pl. 430, etc. ; of a corpse, ἔξω τῆς πόλεως, τῶν ὁρίων, Pl.Lg. 873b, 909c : c. acc. only. drive out, banish, Heraclit.121, S.OC6<*>6, 770, etc. ; turn out, ; cast out of the synagogue, Ev.Jo.34 ;ἐκ τοῦ τάγματος J.BJ2.8.8
; exorcize, cast out evil spirits, Ev.Marc.1.34, al. ; also in weakened sense, cause to depart, ib.43.3 expose on a desertisland, S.Ph. 257, 1034, 1390 ; expose a dead body,ταφῆς ἄτερ Id.Aj. 1388
; ἐ. τέκνα expose children, E. Ion 964.4 ἐ. γυναῖκα ἐκ τῆς οἰκίας divorce her, D. 59.83 : with simple acc., And.1.125, D.59.63, D.S.12.18, etc.:—[voice] Pass., LXXLe.21.7.5 cast out of his seat, depose a king,ἐ. ἕδρας Κρόνον A.Pr. 203
; ἐκ τυραννίδος θρόνου τ' ib. 910 ;ἐκ τῆς τιμῆς X.Cyr.1.3.9
: withoutἐκ, ἐ. τινὰ πλούτου S.El. 649
:—[voice] Pass., to be ejected, of an occupier, PPetr.2p.143 (iii B.C.), PMagd. 12.8 (iii B.C.), etc. ;χάριτος ἐκβεβλημένη S.Aj. 808
;ἐκ τῆς φιλίας X.An.7.5.6
; ἐκ τῆς ἀρχῆς ἐξεβλήθησαν Isoc.4.70.7 ἐ. φρέατα dig wells, Plu. Pomp.32.8 of drugs, get rid of,τοξεύματα Dsc.3.32
.II strike out of,χειρῶν δ' ἔκβαλλε κύπελλα Od.2.396
, cf. Theoc.22.210 ; ἐκβάλλεθ'..τευχέων πάλους throw them out of the urns, A.Eu. 742 : abs., δοῦρα ἐ. fell trees (prop., cut them out of the forest), Od.5.244.III let fall, drop,χειρὸς δ' ἔκβαλεν ἔγχος Il.14.419
;σφῦραν B.17.28
; , cf. Ar.Lys. 156 ;οἰστούς X.An.2.1.6
: metaph., ἦ ῥ' ἅλιον ἔπος ἔκβαλον let fall an idle word, Il.18.324 ;εἰ μὴ ὑπερφίαλον ἔπος ἔκβαλε Od.4.503
, cf. Hdt.6.69, A.Ag. 1662, etc. ;ἐ. ῥῆμα Pl.R. 473e
: abs., utter, speak, D.L.9.7 ; shed,δάκρυα δ' ἔκβαλε θερμά Od. 19.362
; ἐ. ἕρκος ὀδόντων cast, shed one's teeth, Sol.27, cf. E.Cyc. 644, etc. ; throw up blood, S.Ant. 1238 ; spit out, Thphr.HP4.8.4 ; ἐκβαλεῦσι τὰς κούρας their eyes will drop out, prov. of covetous persons, Herod.4.64.IV throw away, cast aside, reject, εὐμένειαν, χάριν, S.OC 631, 636, cf. Plb.1.14.4 ;προγόνων παλαιὰ θέσμια E.Fr.360.45
; ; recall, repudiate,ἐ. λόγους Pl.Cri. 46b
; annul, ; remoue an official from his post, D.21.87 ; drive an actor from the stage, Id.19.337 : metaph., of a politician, Pl.Ax. 368d : —[voice] Pass., Ar.Eq. 525 ;ἐκβάλλεσθαι ἄξια Antipho 4.3.1
.VI produce, of women, Hp.Epid.4.25 (of premature birth), Plu.Publ.21 ; esp. in case of a miscarriage or abortion, Hp.Mul.1.60, Thphr.HP9.18.8;βρέφος ἐκ τῆς γαστρός Ant.Lib. 34
; with play on 1.2, D.L.2.102, etc. ; hatch chicks, Sch.Ar.Av. 251.b of plants, ἐ. καρπόν put forth fruit, Hp.Nat.Puer.22 ;ἐ. στάχυν E.Ba.75
):—[voice] Pass.,τὰ ἐκβαλλόμενα BGU197.12
(i A.D.).IX Math., produce a line, in [voice] Pass., Arist. Cael. 71b29, Mech. 850a11, Str. 2.1.29, etc. ; ἐ. εἰς ἄπειρον produce to infinity, in metaph. sense,τὰ δεινά Phld.D.1.12
, cf. 13.X intr., go out, depart,ἵν' ἐκβάλω ποδὶ ἄλλην ἐπ' αἶαν E.El.96
; of the sea, break out of its bed, Arist. Mete. 367b13 ; of a rivcr, branch off, Pl.Phd. 113a : metaph.,ἐπειδὰν ἐς μειράκια ἐκβάλωσιν D.C.52.26
.Greek-English dictionary (Αγγλικά Ελληνικά-λεξικό) > ἐκβάλλω
-
11 αὐτός
αὐτός, ή, ὁ (Hom.+; W-S. §22; B-D-F index) reflexive pron. ‘self’① intensive marker, setting an item off fr. everything else through emphasis and contrast, self, used in all pers., genders, and numbers.ⓐ used w. a subject (noun or pron.)α. specif. named (X., Cyr. 1, 4, 6; Plut., Caes. 710 [7, 9] αὐ. Κικέρων; 2 Macc 11:12) αὐ. Δαυίδ David himself Mk 12:36f; Lk 20:42; αὐ. Ἰησοῦς Lk 24:15; J 2:24; 4:44; αὐ. ὁ Ἰησοῦς short ending of Mk.β. or otherw. exactly designated αὐ. ὁ θεός (Jos., Bell. 7, 346) Rv 21:3; αὐ. τ. ἐπουράνια Hb 9:23 (cp. 4 Macc 17:17; Sir 46:3b; GrBar); αὐ. ἐγώ I myself Ro 15:14 (cp. 3 Macc 3:13; POxy 294, 13f [22 A.D.]); αὐ. ἐγὼ Παῦλος 2 Cor 10:1; αὐτοὶ ὑμεῖς J 3:28 (cp. 4 Macc 6:19; En 103:7); αὐτοὶ οὗτοι (Thu. 6, 33, 6) Ac 24:15; ἐν ὑμῖν αὐτοῖς among yourselves 1 Cor 11:13.ⓑ to emphasize a subject already known: of Jesus Mt 8:24; Mk 8:29; Lk 5:16f; 9:51; 10:38; 24:36 (cp. the Pythagorean αὐτὸς ἔφα Schwyzer II 211). Of God Hb 13:5 (cp. Wsd 6:7; 7:17; Sir 15:12; 1 Macc 3:22 and oft. LXX).ⓒ differentiating fr. other subjects or pointing out a contrast w. them αὐτὸς καὶ οἱ μετʼ αὐτοῦ Mk 2:25; J 2:12; 4:53; 18:1; Lk 24:15; 1 Cor 3:15. αὐ. οὐκ εἰσήλθατε καὶ τοὺς εἰσερχομένους ἐκωλύσατε you yourselves did not come in etc. Lk 11:52; cp. vs. 46.—J 7:9; 9:21; Mt 23:4; Lk 6:11; Ac 18:15; 1 Th 1:9; 1 Cor 2:15. αὐτὸς ἐγώ I alone 2 Cor 12:13. Ro 7:25 s. e below.—εἰ μὴ αὐ. except himself Rv 19:12. αὐ. ὄγδοός ἐστιν he is the eighth 17:11; s. also 2a. In anticipation of an incorrect inference Ἰησοῦς αὐ. οὐκ ἐβάπτιζεν Jesus did not personally baptize J 4:2 opp. ‘his disciples.’ Of bodily presence, αὐ. παραγενοῦ come in person (as opp. to letter-writing) AcPlCor 1:7; with component of surprise that the subject specified is actually present in person (Philo, De Jos. 238: Jos. to his brothers αὐ. εἰμι ἐγώ) Lk 24:36, 39.ⓓ of one whose action is independent or significant without ref. to someth. else (Hyperid. 1, 19, 11; 3, 2) without help J 2:25; 4:42; 6:6; Ac 20:34; αὐ. ᾠκοδόμησεν he built at his own expense Lk 7:5; αὐ. ὁ πατὴρ φιλεῖ ὑμᾶς the Father personally loves you J 16:27 (i.e. they require no intermediary).ⓔ of one viewed as a solitary figure ‘(be) by oneself, alone’ w. μόνος (cp. μόνος 1aβ) Mk 6:47; J 6:15. W. κατʼ ἰδιαν Mk 6:31.—thrown on one’s own resources αὐ. ἐγὼ τῷ νοὶ̈ δουλεύω νόμῳ θεοῦ thrown on my own resources I am enslaved in mind to God’s interests but in my flesh to the interests of sin Ro 7:25 (JWeiss, Beitr. zur Paulin. Rhetorik, in BWeiss Festschr., 1897, 233f; JKürzinger, BZ 7, ’63, 270–74).ⓕ with climactic force in connection with one or more lexical units καὶ αὐτός even (Sir prol. line 24 καὶ αὐ. ὁ νόμος even the law; 4 Macc 17:1; GrBar 4:13; 9:4 al.) καὶ αὐ. ἡ κτίσις even the created world Ro 8:21. καὶ αὐ. Σάρρα even Sara Hb 11:11 (on the rdg. here s. Windisch ad loc. and B-D-F §194, 1; Rob. 686; Mlt-Turner 220; cp. Ps.-Callisth. 1, 10, 3 καὶ αὐτὸν τὸν Φίλιππον=and even Philip; but the text of the Hb passage is prob. corrupt; s. καταβολή). οὐδὲ ἡ φύσις αὐ. διδάσκει; does not even nature teach? 1 Cor 11:14.—Without ascensive particle, Ro 9:3 Paul expresses extraordinary devotion to his people (imagine!) I myself.ⓖ w. attention directed to a certain pers. or thing to the exclusion of other lexical units, so that αὐ. can almost take on demonstrative sense (s. 2a, also Aeschyl., 7 against Thebes 528; Hes., Works 350): αὐ. τὰ ἔργα the very deeds J 5:36; αὐ. ὁ Ἰωάννης (POxy 745, 3 [I A.D.] αὐ. τὸν Ἀντᾶν) this very (or same) John Mt 3:4 (s. Mlt. 91); αὐτῆς τῆς Ἡρωδίαδος Mk 6:22 v.l. (s. 2bα for the rdg. αὐτοῦ W-H., N. and s. on this RBorger, TRu 52, ’87, 25f); ἐν αὐ. τ. καιρῷ (cp. Tob 3:17 BA; 2:9; SIG 1173, 1 αὐταῖς τ. ἡμέραις) just at that time Lk 13:1.—23:12; 24:13.—2:38; 10:21; 12:12.—10:7. αὐτὸ τοῦτο just this, the very same thing (Oenomaus in Eus., PE 5, 22, 3; PRyl 77, 39; POxy 1119, 11; cp. Phoenix Coloph. 6, 8 Coll. Alex. p. 235) 2 Cor 7:11; Gal 2:10; Phil 1:6; εἰς αὐ. τοῦτο Ro 9:17; 13:6; 2 Cor 5:5; Eph 6:22; Col 4:8. The phrases τοῦτο αὐ. 2 Cor 2:3 and αὐ. τοῦτο 2 Pt 1:5 are adverbial accusatives for this very reason (Pla., Prot. 310e [pl.]; X., An. 1, 9, 21; PGrenf I, 1, 14).② a ref. to a definite person or thing, he, him, she, her, it, they, themⓐ αὐτός refers w. more or less emphasis, esp. in the nom., to a subject, oft. resuming one already mentioned: αὐ. παρακληθήσονται they (not others) shall be comforted Mt 5:4; cp. vs. 5ff. οὐκ αὐ. βλασφημοῦσιν; Js 2:7. αὐ. σώσει Mt 1:21 (cp. Ps 129:8). αὐ. ἀποδώσει 6:4 v.l.—Mk 1:8; 14:15 al. Freq. the emphasis is scarcely felt: Mt 14:2; Lk 4:15; 22:23; J 6:24; Ac 22:19 (cp. Gen 12:12; Tob 6:11 BA; Sir 49:7; Vett. Val. 113, 16.—JWackernagel, Syntax II2 1928, 86).—Perh. the development of αὐ. in the direction of οὗτος (which it practically replaces in Mod. Gk.) is beginning to have some influence in the NT (Pla., Phdr. 229e αὐτά=this; X., An. 4, 7, 7 αὐτό; Dio Chrys. 3, 37; 15 [32], 10 αὐτοί; Aelian, NA 6, 10; Mél. de la fac. orient … Beyrouth 1, 1906, 149 no. 18 εἰς αὐτὸ ἐγεννήθης=for this [purpose] you were born; Schmid IV 69; 616 αὐτός = οὗτος; Synes., Ep. 3, 159a; 4, 165a; Agathias [VI A.D.], Hist. 1, 3 p. 144, 17 D.) καὶ αὐ. ἦν Σαμαρίτης Lk 17:16 (cp. 3:23; 19:2 and 1g above; on 5:1 s. Mussies 169). Yet here αὐ. could mean alone (examples of this from Hom. on in many writers in WSchulze, Quaestiones epicae 1892, p. 250, 3) he alone was a Samaritan; but Luke’s thematic interest in unexpected candidates for the Kingdom (cp. 5:30–32; 15:2; 19:2 [καὶ αὐτός]; 23:43) militates against the view.ⓑ The oblique cases of αὐ. very oft. (in a fashion customary since Hom.) take the place of the 3rd pers. personal pron.; in partic. the gen. case replaces the missing possessive pron.α. w. ref. to a preceding noun διαφέρετε αὐτῶν Mt 6:26; καταβάντος αὐτοῦ 8:1; ἀπεκάλυψας αὐτά 11:25.—26:43f; Mk 1:10; 4:33ff; 12:19; Lk 1:22; 4:41. The gen. is sometimes put first for no special reason (Esth 1:1e) αὐτοῦ τὰ σημεῖα J 2:23, cp. 3:19, 21, 33; 4:47; 12:40. αὐτῶν τὴν συνείδησιν 1 Cor 8:12. Sim. Lk 1:36 αὐτῇ τῇ καλουμένῃ στείρᾳ w. her who was called barren. Forms of αὐ. are sometimes used without qualifiers in a series, referring to difft. pers.: φέρουσιν αὐτῷ (Jesus) τυφλόν, καὶ παρακαλοῦσιν αὐτὸν (Jesus) ἵνα αὐτοῦ (i.e. τοῦ τυφλοῦ) ἅψηται Mk 8:22. On problems related to the rdg. τῆς θυγατρὸς αὐτοῦ Ἡρωδιάδος εἰσελθούσης when his (Herod’s) daughter Herodias came in (?) Mk 6:22, s. Borger in 1g, and entry Ἡρῳδίας.β. w. ref. to a noun to be supplied fr. the context, and without suggestion of contrast or disparagement: ἐν ταῖς συναγωγαῖς αὐτῶν (i.e. τ. Γαλιλαίων) Mt 4:23. ἐν ταῖς πόλεσιν αὐτῶν 11:1. ἐκήρυσσεν αὐτοῖς (i.e. the inhabitants) Ac 8:5. παρακαλέσας αὐτούς 20:2. ἀποταξάμενος αὐτοῖς 2 Cor 2:13. τὰ γινόμενα ὑπʼ αὐτῶν Eph 5:12. ἐδημηγόρει πρὸς αὐτούς Ac 12:21. τὸν φόβον αὐτῶν 1 Pt 3:14 (cp. 13 and s. Is 8:12). Mt 12:9 (cp. vs. 2); Lk 2:22; 18:15; 19:9; 23:51; J 8:44; 20:15; Ac 4:5; Ro 2:26; Hb 8:9.γ. freq. used w. a verb, even though a noun in the case belonging to the verb has already preceded it (cp. Dio Chrys. 6, 23; 78 [29], 20; Epict. 3, 1, 22; POxy 299 [I A.D.] Λάμπωνι ἔδωκα αὐτῷ δραχμὰς η´; FKälker, Quaest. de Eloc. Polyb. 1880, 274) τοῖς καθημένοις ἐν σκιᾷ θανάτου φῶς ἀνέτειλεν αὐτοῖς Mt 4:16.—5:40; 9:28; 26:71; J 15:2; 18:11; Js 4:17; Rv 2:7, 17; 6:4 al.δ. used pleonastically after a relative, as somet. in older Gk., e.g. Soph., X., Hyperid. (B-D-F §297; Rob. 683), freq. in the LXX fr. Gen 1:11 (οὗ τὸ σπέρμα αὐτοῦ ἐν αὐτῷ; GrBar 2:11 ὸ̔ν οὐδεὶς δύναται πειρᾶσαι αὐτόν al.) on (Helbing, Grammatik p. iv; Thackeray 46), and quotable elsewh. in the Koine (Callim., Epigr. 43 [42], 3 ὧν … αὐτῶν; Peripl. Eryth. c. 35; POxy 117, 15f ἐξ ὧν δώσεις τοῖς παιδίοις σου ἓν ἐξ αὐτῶν): οὗ τὸ πτύον ἐν τῇ χειρὶ αὐτοῦ Mt 3:12; Lk 3:17. οὗ οὐκ εἰμὶ ἱκανὸς … τῶν ὑποδημάτων αὐτοῦ Mk 1:7; Lk 3:16. ἧς εἶχεν τὸ θυγάτριον αὐτῆς Mk 7:25. πᾶν ὸ̔ δέδωκεν … ἀναστήσω αὐτό J 6:39; Ac 15:17. ἣν οὐδεὶς δύναται κλεῖσαι αὐτήν Rv 3:8. οἷς ἐδόθη αὐτοῖς 7:2, cp. 13:12. οὗ ἡ πνοὴ αὐτοῦ 1 Cl 21:9.—Cp. in ref. to an anticipatory noun τὰ Ἐλισαίου ὀστᾶ … νεκροῦ βληθέντος … ἐπʼ αὐτά when a corpse was cast on the bones of Elisha AcPlCor 2:32.ε. continuing a relative clause (an older Gk. constr.; B-D-F §297; Rob. 724): ἐξ οὗ τὰ πάντα καὶ ἡμεῖς εἰς αὐτόν 1 Cor 8:6; οἷς τὸ κρίμα … καὶ ἡ ἀπώλεια αὐτῶν (for καὶ ὧν ἡ ἀπώλεια) 2 Pt 2:3.ζ. w. a change of pers. Lk 1:45; Rv 18:24.η. w. a change of number and gender ἔθνη … αὐτούς Mt 28:19. τοῦ παιδίου … αὐτῇ Mk 5:41. φῶς … αὐτόν J 1:10. λαόν … αὐτῶν Mt 1:21.—14:14; Mk 6:45f; 2 Cor 5:19.③ pert. to someth. that is identical with, or closely related to, someth., w. art. ὁ αὐτός, ἡ αὐτή, τὸ αὐτό the same (Hom. et al.; Ps 101:28, s. Mussies 171).ⓐ w. a noun τὸν αὐ. λόγον Mt 26:44; Mk 14:39; τὸ αὐ. φύραμα Ro 9:21; cp. Lk 23:40; 1 Cor 1:10; 10:3f; 12:4ff; 15:39; Phil 1:30.ⓑ without a noun τὸ (τὰ) αὐ. ποιεῖν (Jos., Ant. 5, 129; 9, 271) Mt 5:46; Lk 6:33; Eph 6:9. τὰ αὐτὰ πράσσειν Ro 2:1. τὸ αὐ. λέγειν agree (not only in words; s. on λέγω 1aα) 1 Cor 1:10. ἀπαγγέλλειν τὰ αὐτά Ac 15:27. τὸ αὐ. as adv. in the same way (X., Mem. 3, 8, 5) Mt 27:44; 18:9 D.—ἐπὶ τὸ αὐ. (Hesychius: ὁμοῦ, ἐπὶ τὸν αὐ. τόπον; Iambl., Vi. Pyth. 30, 167; SIG 736, 66 [92 B.C.]; BGU 762, 9 [II A.D.] ἀπὸ τῶν ἐπὶ τὸ αὐ. καμήλων ε´ of the five camels taken together; PTebt 14, 20; 319, 9 al.; 2 Km 2:13; Ps 2:2 al.; 3 Macc 3:1; Sus 14 Theod.) of place at the same place, together (En 100:2; Jos., Bell. 2, 346; s. συνέρχομαι 1a) Mt 22:34; 1 Cor 11:20; 14:23; B 4:10; IEph 5:3; εἶναι ἐπὶ τὸ αὐ. (TestNapht 6:6) Lk 17:35; Ac 1:15; 2:1. προστιθέναι ἐπὶ τὸ αὐ. add to the total Ac 2:47 (see M-M.). κατὰ τὸ αυ. of pers. being together as a body in each other’s company, together (PEleph 1, 5 εἶναι δὲ ἡμᾶς κατὰ ταὐτό) and also with ref. to simultaneous presence at the same time (Aelian, VH 14, 8 δύο εἰκόνας εἰργάσατο Πολύκλειτος κατὰ τ. αὐ.; 3 Km 3:18) Ac 14:1; the mng. in the same way may also apply (ENestle, Acts 14:1: ET 24, 1913, 187f) as in Hs 8, 7, 1 (cod. A; s. καθά; but s. Bonner 105, n. 17, who restores κατʼ αὐ[τοὺς αἱ ῥάβ]δοι; so also Joly).—In combinations ἓν καὶ τὸ αὐ. (also Pla., Leg. 721c; Aristot., Metaph. 1039a, 28; other exx. in GKypke, Observ. II 1755, 220; Diod S 3, 63, 2 εἷς καὶ ὁ αὐτός) one and the same thing 1 Cor 11:5; cp. 12:11 (Diod S 22, 6, 3 μίαν καὶ τὴν αὐτὴν ἀπόκρισιν; Epict. 1, 19, 15 μία καὶ ἡ αὐ. ἀρχή). W. gen. foll. τὰ αὐ. τῶν παθημάτων the same sufferings as 1 Pt 5:9. Without comparison: ὁ αὐ. (Thu. 2, 61, 2; Plut., Caesar 729 [45, 7], Brutus 989 [13, 1]) εἶ thou art the same Hb 1:12 (Ps 101:28); cp. 13:8. On the variation betw. αὐτοῦ and αὑτοῦ, αὐτῶν and αὑτῶν in the mss., s. ἑαυτοῦ, beg.—WMichaelis, D. unbetonte καὶ αὐτός bei Lukas: StTh 4, ’51, 86–93; MBlack, An Aramaic Approach3, ’67, 96–100; MWilcox, The Semitisms of Ac, ’65, 93–100 (Qumran).—Mussies 168–73. DELG. M-M. Sv. -
12 πάσχω
πάσχω fut. 3 sg. παθεῖται (2 Cl 7:5; v.l. πείσεται; cp. Reinhold p. 74; B-D-F §74, 3), 3 pl. παθοῦνται Hs 8, 10, 4; 2 aor. ἔπαθον; pf. πέπονθα, ptc. πεπονθώς; plpf. 3 pl. ἐπεπόνθεισαν Wsd 18:1 (Hom.+) ‘to experience someth., be treated’ (π. expresses the passive idea corresponding to the active idea in ποιέω) of everything that befalls a person, whether good or ill. Yet its usage developed in such a way that π. came to be used less and less frequently in a good sense, and never thus without some clear indication, at least fr. the context, that the good sense is meant. In our lit. it is found① only once in the sense experience someth. (pleasant) (of one who experiences special blessing, Pind., P. 3, 104 εὖ πασχέμεν, N. 1, 32 εὖ παθεῖν; Antiphanes 252, 2b ἀγαθὸν πάσχει; Diod S 20, 102, 2 εὖ πάσχειν; Dionys. Hal. 7, 51; Plut., Mor. 1110d; Arrian, Ind. 34, 1, Peripl. 2, 4; Jos., Ant. 3, 312; POxy 1855, 8; 10; 14 πάσχω ἀπόκρισιν of favorable information) τοσαῦτα ἐπάθετε εἰκῆ; have you had such remarkable experiences in vain? Gal 3:4 (Procop. Soph., Ep. 18 τοσοῦτον παθών; Ps.-Aristot., Mirabilia 112 τὸ αὐτὸ πάσχει=he experiences the same thing.—Differently Zahn et al.; in their opinion this pass. belongs to 3b below; in support of their view s. τοσαῦτα παθών Ep. 56 of Apollonius of Tyana [Philostrat. I 359, 16], but the assoc. w. ἐπιχορηγέω Gal 3:5 suggests receipt of beneficence).—On probability of wordplay (παθεῖν … μαθεῖν) s. Betz, Gal. 134.② Likew. there is only one place in which π. has a neutral mng. Even here the addition of κακῶς gives it an unfavorable connotation: κακῶς πάσχειν be badly off, in an evil plight (Hom et al.; Hdt. 3, 146 et al.; Wsd 18:19; JosAs 7:4; 24:1; Philo, In Flacc. 124, Spec. Leg. 4, 3) Mt 17:15 (v.l. ἔχει).③ In all other places, as always in LXX, in an unfavorable sense suffer, endure.ⓐ sufferα. abs. (also in the sense suffer death, be killed, [have to] die: Appian, Bell. Civ. 1, 70 §321; 3, 87 §359; Arrian, Anab. 6, 10, 3; Paroem. Gr.: Zenob. 4, 60 the crow ἔπαθε from the scorpion’s poison; Herodian 1, 17, 7; Just., D. 52, 3; Mel., P. 8, 65; sim. Callinus [VII B.C.], Fgm. 1, 17 G-B.[=D.3] ἤν τι πάθῃ=‘if he fell’; Demosth. 4, 11f; Straton of Lamps., Fgm. 10 [in Diog. L. 5, 61] ἐάν τι πάσχω=‘if anything happens to me’; Diod S 13, 98, 2; Lucian, Dial. Meretr. 8, 3; Iambl., Vi. Pyth. 33, 238; Jos., Ant. 15, 65; 18, 352; CB I/2, 391 no. 254; Iren. 1, 3, 3 [Harv. I, 27, 1]) πρὸ τοῦ με παθεῖν before I suffer Lk 22:15. Cp. 24:46; Ac 1:3; 3:18; 17:3; 1 Cor 12:26; Hb 2:18 (on ἐν ᾧ s. ἐν 7); 9:26; 1 Pt 2:20, 23; 3:17; B 7:2a; Hs 8, 10, 4. The expr. γῆ πάσχουσα B 6:9 seems to transfer the philosoph. concept of suffering matter to the γῆ (Hefele, Hilgenfeld, Veil): earth capable of suffering (Goodsp.), earth capable of being molded into a human being (Kleist, note ad loc.).β. w. additions: ὑπό τινος at the hands of someone denotes the one who caused the suffering (Antiphon Orat., Fgm. 34; Ael. Aristid. 45 p. 134 D.; PAmh 78, 4; Jos., Bell. 5, 19, Ant. 10, 92; Mel., P. 75, 546ff; B-D-F §315) Mt 17:12 (s. also b below). Also ὑπὸ χειρός τινος B 5:5b (cp. Mel., Fgm. 7 ὑπὸ δεξιᾶ Ἰσραηλίτιδος). ὑπέρ τινος for someone or someth. (Appian, Bell. Civ. 1, 15 §63 π. ὑπέρ τινος=suffer for someone; Just., D. 121, 2 ὑπὲρ τοῦ μὴ ἀρνεῖσθαι αὐτόν as military metaphor: EKrentz, in Origins and Method, JHurd Festschr. ’93, 126) Phil 1:29; 2 Th 1:5; 1 Pt 2:21 (περί τινος v.l.), ὑπὲρ τ. ὀνόματος τοῦ υἱοῦ τοῦ θεοῦ Hs 9, 28, 2a. ὑπὲρ τοῦ νόμου 8, 3, 6. ὑπὲρ τῆς σωτηρίας, ὑπὲρ ἁμαρτωλῶν MPol 17:2. ὑπὲρ τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν ISm 7:1. Also περί τινος (Nicol. Dam.: 90 Fgm. 130, 29 p. 415, 29 Jac. περὶ τῶν διαδόχων αὐτοῦ ἅπαν … παθεῖν) περὶ ἁμαρτιῶν 1 Pt 3:18 (v.l. ἀπέθανεν). περι τῆς ψυχῆς ἡμῶν B 5:5a. διά w. acc. for the sake of: διὰ δικαιοσύνην 1 Pt 3:14. διὰ τὸ ὄνομα (αὐτοῦ) Pol 8:2; Hv 3, 2, 1; Hs 9, 28, 3. διʼ ἡμᾶς B 7:2b. διὰ τὸν θεόν Hs 9, 28, 6a. εἵνεκα or ἕνεκεν τοῦ ὀνόματος v 3, 1, 9; 3, 5, 2; Hs 9, 28, 5; 6b. κατὰ τὸ θέλημα τοῦ θεοῦ 1 Pt 4:19. ἔξω τῆς πύλης Hb 13:12. ἐπὶ ξύλου on the tree B 5:13b.—Used w. an instrumental (?) dat.: αἰκίαις καὶ βασάνοις π. 1 Cl 6:1 v.l. πολλαῖς πράξεσι Hs 6, 3, 4. W. dat. to denote manner (B-D-F §198) π. σαρκί suffer in the body 1 Pt 4:1ab (in b v.l. ἐν σαρκί).—Used w. an adverb: ἀδίκως 1 Pt 2:19. ἀληθῶς ISm 2b. δικαίως (TestSim 4:3; Just., D. 110, 6) Hs 6, 3, 6a. ἡδέως 8, 10, 4. προθύμως 9, 28, 2b and 4. οὕτω GPt 4:13; B 5:13a. ὀλίγον (s. ὀλίγος 2bβ) 1 Pt 5:10. τὸ δοκεῖν (δοκέω 2aα) in semblance, seemingly ITr 10; ISm 2c.—ὡς φονεύς undergo punishment (cp. SIG 1016, 7 π. ὡς ἱερόσυλος) as a murderer 1 Pt 4:15.ⓑ endure, undergo τί someth. (Orig., C. Cels. 7, 13, 7; π. καταστροφήν; Did., Gen. 232, 11; Theoph. Ant. 2, 23 [p. 156, 6]) παθήματα π. endure sufferings 2 Cor 1:6 (ὧν by attraction of the rel. fr. ἅ; sim. Iren. 1, 8, 2 [Harv. I 70, 4]). αἰκίσματα 1 Cl 6:2. πολλὰ π. (Jos., Ant. 13, 268; 403) Mt 27:19; Mk 8:31; 9:12; Lk 9:22 (s. further below); 17:25; B 7:11; AcPl Ha 8, 19. τὰ ὅμοιά τινι the same things as someone Ox 840, 3. οὐδὲν κακόν suffer no harm Ac 28:5. οὐδὲν τῶν πονηρῶν Hs 6, 3, 6b. ὡς οὐδὲν πεπονθώς as if nothing had happened to him MPol 8:3 (cp. TestJob 47:7 ὡς οὐδὲν ὅλως πεπονθώς). ταῦτα Lk 13:2; 24:26; 2 Ti 1:12; 1 Cl 45:5. τί παθεῖται; what will he have to endure? 2 Cl 7:5 (πάσχειν τι=endure punishment, as Pla., Leg. 10, 1, 885ab). μὴ φοβοῦ ἃ μελλεις πάσχειν do not be afraid of what you are about to undergo Rv 2:10. W. attraction ἔμαθεν ἀφʼ ὧν ἔπαθεν τὴν ὑπακοήν= ἔμαθεν τὴν ὑπακοὴν ἀπὸ τούτων ἃ ἔπαθεν he learned obedience from what he endured (i.e. despite his being God’s son, Jesus experienced suffering as the medium for exhibiting the ultimate extent of his obedience) Hb 5:8 (for the consonance or wordplay s. the reff. cited s.v. μανθάνω 3). π. τι ὑπό τινος endure someth. at someone’s hands (X., Hiero 7, 8, Symp. 1, 9; Jos., Ant. 7, 209; 12, 401; s. 3aβ above) Mk 5:26; 1 Th 2:14; B 7:5. Also π. τι ἀπό τινος (Dio Chrys. 67 [17], 11; Lucian, D. Deor. 6, 4; Orig., C. Cels. 8, 27, 5) Mt 16:21; perh. Lk 9:22. π. τι ἕνεκά τινος endure someth. for someone’s sake 2 Cl 1:2. Also π. τι διά τινα ISm 2a (Just., D. 117, 3; Mel., P. 59, 435). ὅσα δεῖ αὐτὸν ὑπὲρ τοῦ ὀνόματός μου παθεῖν Ac 9:16 (π. τι ὑπέρ τινος as Jos., Ant. 13, 199).—WWichmann, D. Leidenstheologie, e. Form der Leidensdeutung im Spätjudentum 1930; HVondran, D. Leidensgedanke im Spiegel d. Selbstbewusstseins Jesu: NKZ 43, ’32, 257–75; RLiechtenhan, D. Überwindung d. Leidens b. Pls. u. in d. zeitgen. Stoa: ZTK n.s. 3, 1922, 368–99; WMichaelis, Herkunft u. Bed. des Ausdrucks ‘Leiden u. Sterben J. Chr.’ ’45; HRiesenfeld, Jésus Transfiguré, ’47, 314–17 (Le Messie Souffrant …); ELohse, Märtyrer u. Gottesknecht (Sühntod Jesu Christi), ’55; EGüttgemanns, D. leidende Apostel, ’66.—K Schelkle, Die Passion Jesu etc., ’49; JGreen, The Death of Jesus ’88; RBrown, The Death of the Messiah, 2 vols. ’94; ACollins, From Noble Death to Crucified Messiah, NTS 40, ’94, 481–503; on alleged anti-Judaism in Luke’s passion narrative, s. HMerkel, NTS 40, ’94, 394–95 (lit.).—Schmidt, Syn. I 424–441. DELG. M-M. EDNT. DLNT. TW. Sv. -
13 ἀπο-δέχομαι
ἀπο-δέχομαι, 1) annehmen, ἄποινα Il. 1, 95; γνώμην παρά τινος Her. 4, 97; absol., annehmen, beifällig aufnehmen, 6, 143; pass., 1, 136; διαβολάς, d. i. Glauben schenken den Verläumdungen, Thuc. 6, 29. 41; κατηγορίας 3, 3; μῦϑον, ἀπόῤῥησιν, Plat. Tim. 29 d Rep. II, 357 a; ἀπόκρισιν Prot. 329 b; λόγον παρά τινος Conv. 194 d; λόγους Isocr. 3, 10; τὰ εἰκῆ λεγόμενα 4, 12; öfter bei Folgdn, z. B. Pol. αἵρεσιν 2, 39; καὶ ϑαυμάζειν 5, 12; bes. τινός, Jemandes Meinung annehmen, ihm beistimmen, τοὐναντίον λέγοντος Plat. Theaet. 206 a; οἶμαί σου τοὺς πολλοὺς, ἐὰν ταῦτα λέγῃς, οὐκ ἀποδέχεσϑαι Rep. I, 329 e; vgl. Phaed. 92 e; Thuc. 1, 44. 7, 48; Lys. 13, 83. 89. 14, 24; τινά Plut. Arist. 12; τὴν γλαῦκα τῆς ξυμβουλῆς, we gen des Rathes loben, Dio Chrys. II, 388. – 2) allgemein, vernehmen, μοῠ ἃ λέγω Plat. Crat. 430 d; τοὺς πυρσούς Pol. 10, 45. 46; auffassen, τὸν παρ' ἐμοῦ λόγον ἀκούσας καὶ ἀποδεξάμενος λέγε Plat. Legg. I, 642 d; πάνυ ὀρϑῶς ἀποδέχῃ, du fassest es ganz richtig auf, Xen. Mem. 3, 10, 15. – 3) aufnehmen, Pol. πρεσβευτάς 22, 18; behandeln, δυςχερῶς Plat. Euth. 6 a; πρᾴως Legg. I, 634 c; öfter Pol., φιλοφρόνως 22, 5.
-
14 κατα
I.I(τᾰ) praep. cum gen. или acc. (перед начальной придыхат. гласной - καθ΄; перед γ, κ, μ, ν, π, φ, ῥ, τ и θ иногда, особ. в древнем эпосе, переходит в κάγ, κάκ, κάμ, κάν, κάπ, κάρ, κάτ; при перестановке - анастрофа: Ἀτρειδῶν κάτα Soph.)1) cum gen.(1) (сверху) вниз, с(κατ΄ Ἰδαίων ὀρέων Hom.)
καθ΄ ἵππων ἀΐξαντες Hom. — соскочив с колесниц;ἁλλόμενοι κ. τῆς πέτρας Xen. — спрыгнув со скалы(2) вниз на, в(αἰχμέ κ. γαίης ᾤχετο Hom.)
κ. χθονὸς ὄμματα πήξας Hom. — потупив очи в землю;κ. στόματος χέειν νέκταρ Theocr. — лить нектар в рот;μύρον κ. τῆς κεφαλῆς καταχεῖν Plat. — лить мирру на голову;κ. τοῦ πυρός σπένδειν Plat. — брызгать в огонь(3) на протяжении, по(κ. τῆς χώρας Polyb.)
οἱ πολέμιοι ἦκαν ἑαυτοὺς κ. τῆς χιόνος εἰς τέν νάπην Xen. — противники бросились по снегу в долину(4) в, под(καταδεδυκέναι или ἀφανίζεσθαι κ. τῆς θαλάσσης Her.; κ. γῆς γενέσθαι Xen.)
οἱ κ. χθονὸς θεοί Aesch. — подземные боги;ὅ κ. γῆς Xen. — погребенный, т.е. покойный;κ. νώτου τινός Her. — за спиной, позади, сзади;κ. προσώπου Thuc. — спереди;βαίνειν κ. ἀντιθύρων Soph. — выйти в сени(5) против, наψεύδεσθαι κ. τινος Lys. — клеветать на кого-л.;
κ. ἑαυτοῦ ἐρεῖν Plat. — говорить против, т.е. обвинять самого себя;ψῆφος κ. τινος Aesch., Eur.; — приговор в осуждение кого-л.;καθ΄ αὑτοῖν λόγχας στήσαντε Soph. — направив друг в друга (свои) копья;(λόγος) κ. Ἀλκιβιάδου Lys. — (обвинительная) речь против Алкивиада(6) за, в пользу(οἱ κ. τοῦ Δημοσθένους ἔπαινοι Aeschin.)
ὃ καὴ μέγιστόν ἐστι καθ΄ ὑμῶν ἐγκώμιον Dem. — это величайшая похвала, какую можно высказать в вашу пользу(7) в отношении, касательно, по поводу, насчет(κ. Περσῶν λέγειν τι Xen.)
σκοπεῖν τι κατ΄ ἀνθρώπων Plat. — рассматривать что-л. по отношению к людям;καθ΄ ἱερῶν ὀμνύναι Arph. — клясться священной жертвой;ὀμεῖσθαι κ. τῶν παίδων Dem. — поклясться (своими) детьми;εὐχέν ποιήσασθαι κ. χιλίων χιμάρων Arph. — дать обет насчет тысячи коз, т.е. принести в жертву тысячу коз;καθ΄ ὅλου Arst. — в целом;κ. παντός Arst. — в общем, вообще(8) в продолжение, в течение(κ. παντὸς τοῦ χρόνου Dem.)
2) cum acc.(1) в, на, поκ. πτόλιν Hom. — в городе;
κ. ῥόον Her. — вниз по течению;κ. τὸν Ἰλισσόν Plat. — вниз по (реке) Илиссу;κ. κρατερὰς ὑσμίνας Hom. — в тяжелых битвах;κ. ῥωπήϊα πυκνά Hom. — в густом кустарнике;ἥ κ. οἴκους Soph. — та, которая (находится) в доме;οἱ κ. τὸν Ἀρκαδικὸν πελτασταί Xen. — аркадские пельтасты;οἱ κατ΄ οἶκον Soph. — живущие в доме, домашние, домочадцы;κ. θυμόν или κ. φρένα Hom. — в душе, в уме;κ. πᾶσαν τέν γῆν Her. — по всей земле;κ. τὸν οὐρανόν Plat. — по небу;κατ΄ ἀγρίαν ὕλην ἀλωμένη Soph. — блуждающая по дикому лесу;κ. στῆθος βάλλειν Hom. — поразить в грудь;ὁρμᾶν κ. τινα Xen. — устремляться на кого-л.;κ. τοῦτο τὸ χωρίον γίνεσθαι Her. — прибыть в это место;ἐπεὰν κ. τοῦτο γένωμαι τοῦ λόγου Her. — когда я дойду до этого вопроса;κ. τὠυτὸ γενόμενοι Her. — сойдясь в этом вопросе, т.е. единогласно;λέγειν κ. τινα Xen. — говорить (обращаясь к) кому-л.;κ. πάντα τὰ μέλη Plat. — по всем членам, по всему телу;κ. τὰς πύλας Xen. — у ворот;κ. γῆν καὴ κ. θάλατταν Xen. — с земли и с моря;κ. βορέαν ἑστηκώς Thuc. — находящийся на севере, северный;κ. ταύτην τέν ὁδόν Soph. — по этой дороге;κ. ἴχνος Aesch. — по следу, следом;κ. στίβον Her. и κ. πόδας Thuc. — по пятам, неотступно;κ. οὖρον Soph. — с попутным ветром;παρελθεῖν κ. τινα Her. — пройти мимо кого-л.(2) (на)против, уκατ΄ ὄμματά τινι Soph. — на глазах у кого-л.;
κ. Σινώπην πόλιν Her. — у или близ города Синопа;κ. Λακεδαιμονίους Her. — лицом к лицу с лакедемонянами(3) около, приблизительно(κ. πεντήκοντα Her.)
; κατ΄ οὐδέν Her. почти ничего(4) во время, в течение, в продолжениеκ. Ἄμασιν βασιλεύοντα Her. — в царствование Амасиса;
κ. τὸν πόλεμον Her. — во время войны;κατ΄ ἦμαρ καὴ κατ΄ εὐφρόνην ἀεί Soph. — ежедневно и еженощно;καθ΄ ἡμέραν Aesch. — ежедневно;ὅ καθ΄ ἡμέραν Soph., Dem.; — ежедневный, повседневный;μίαν καθ΄ ἡμέραν Soph. — в один день;κ. φῶς Xen. — при (дневном) свете, засветло;οἱ καθ΄ ἑαυτούς Xen. и οἱ κατ΄ ἐκείνους Dem. — их современники;οἱ καθ΄ αὑτοὺς Ἕλληνες Thuc. — (лучшие) греки своей эпохи(5) ( разделительно) по(κρίνειν ἄνδρας κ. φῦλα, κ. φρήτρας Hom.; κ. κώμας κατῳκῆσθαι Her.)
καθ΄ ἑπτά Arph. — по семи;κατ΄ ὀλίγας (sc. ναῦς) Thuc. — по небольшому количеству кораблей;κατ΄ ἄνδρα αἰχμάλωτον Her. — за каждого пленника;καθ΄ ἑαυτόν Xen. — (каждый) сам по себе, поодиночке;(στρατιὰ) κ. ἕνδεκα μέρη κεκοσμημένη Plat. — войско, разделенное на одиннадцать частей;κ. μέρος μερισθέντες Xen. — разделившись на части;κ. σμικρὸν ἀποκρίνεσθαι Plat. — отвечать на отдельные мелкие вопросы;κ. εἴδη διαιρεῖσθαι Plat. — различать по видам;κατ΄ ἕνα μαχεόμενοι Her. — сражаясь один на один;κατ΄ ἔπος βασανίζειν τὰς τραγῳδίας Arph. — разбирать трагедии слово за словом(6) ( обособительно)κ. σφέας μαχέσονται Hom. — каждый (из ахеян) будет сражаться за себя;
μόνος καθ΄ αὑτόν Soph. — только о себе;λέγων κ. σαυτόν Plat. — говоря сам, т.е. вместо собеседника;αὐτὸ καθ΄ αὑτὸ ἕκαστον Plat. — каждый элемент в отдельности;(7) ( цель) для, ради, из-заκ. πρῆξιν Hom. — ради дела, по делам;
κ. ληΐην Her. — ради добычи, т.е. для набегов;βήμεναι κ. δαῖτα Hom. — идти на пир;κ. βίου καὴ γῆς ζήτησιν Her. — в поисках пропитания и местожительства;κ. ζήτησίν τινα πέμπειν Soph. — послать кого-л. на поиски;ἦλθες κ. τί ; Arph. — зачем ты пришел?(8) ( причинность) из-за, вследствиеκ. φθόνον τινός Aesch. — из зависти к кому-л.;
κ. τήν τούτου προθυμίην Her. — по его воле;κατ΄ αὐτὸ τοῦτο Plat. — по этой самой причине;ἥ καθ΄ Ἡρόδοτον ἱστορία Diod. — история Геродота;τὸ κ. Ματθαῖον εὐαγγέλιον NT. — евангелие от Матфея(9) (образ, способ) по, согласноοὔτι καθ΄ ἡμέτερον νόον Hom. — не в соответствии с нашим мнением;
κ. μοῖραν, κ. κόσμον или κατ΄ αἶσαν Hom. — как следует, как полагается;κ. τὸν θεόν Plat. — по указанию (воле) божества;κ. νόμον Xen. — согласно обычаю;κ. τοὺς νόμους ζῆν Plat. — жить сообразно с законами;κ. τὰ συγκείμενα Xen. — согласно уговору;κ. τὰ ἤκουον Her. — как я слышал;κατ΄ ἀγχιστεῖα Soph. — по праву (на основании) близкого родства;κ. τέν μητέρα Thuc. — по материнской линии;κ. πάντα τρόπον Xen. — всеми способами;τὸ καθ΄ ἡλικίαν Arst. — соответствующее возрасту;μείζω ἢ κ. δάκρυα πεπονθότες ἤδη Thuc. — больше, чем можно было (бы) оплакать слезами;κατ΄ ἰσχύν Aesch. — сильно;κατ΄ ὀρθόν Soph. — прямо, правильно;κατ΄ ὀργήν Soph. — гневно;καθ΄ ὁρμήν Soph. — ревностно, усердно;καθ΄ ἡσυχίην Her. — спокойно(10) по словам, по мнениюκαθ΄ Ὅμηρον — по Гомеру, как говорит Гомер;
κ. τὸν Θουκυδίδην Plut. — по словам Фукидида(11) как, словноκ. λοπὸν κρομύοιο Hom. — словно луковичная кожура;
μέγεθος κ. συκέην Her. — величиною со смокву;ὁμολογῶ οὐ κ. τούτους εἶναι ῥήτωρ Plat. — соглашаюсь, что оратор я не такой, как они(12) по отношению к, касательноκ. τέν Ἀμφιάρεω ἀπόκρισιν Her. — что касается ответа Амфиарая;
καθ΄ ὅσον Plat. — поскольку;καθ΄ ὅ ἡδέα ἐστίν, ἆρα κ. τοῦτο οὐκ ἀγαθά Plat. — (существуют вещи, которые), поскольку они приятны, постольку именно и нехороши;τὸ κ. τοῦτον εἶναι Xen. — что касается его;τὸ κατ΄ ἄνθρωπον Plat. и τὰ κατ΄ ἀνθρώπους Aesch. — дела человеческие, человеческое;τὰ κ. τέν πόλιν Arst. — государственные вопросы, государственные дела;τὰ καθ΄ ἡμᾶς Xen. — наши делаIIadv.1) внизκ. δάκρυ χέουσα Hom. — роняющая слезы
2) полностью, целикомκ. ἔφαγε Hom. — (целиком) съел (обычно, однако, adv. κατά толкуется как приставка in tmesi)
ион. = καθά См. καθα, т.е. καθ΄ ἅII.in crasi = καὴ εἶτα -
15 ἀποκρίνω
A set apart, prob. in Alc.Supp. 5.7, Pherecr.23, Ael.VH12.8;χωρὶς ἀ. Pl.Plt. 302c
, al.:—[voice] Pass., to be parted or separated, ἀποκρινθέντε parted from the throng (of two πρόμαχοι), Il.5.12 (nowhere else in Hom.);πίθηκος ᾔει θηρίων ἀποκριθείς Archil.89.3
; of the elements in cosmogony, Emp.9.4, Anaxag. 2, Democr.167;ἀπεκρίθη.. τοῦ βαρβάρου ἔθνεος τὸ Ἑλληνικόν Hdt.1.60
; ; ἀποκεκρίσθαι εἰς ἓν ὄνομα to be separated and brought under one name, Th.1.3; οὐ βεβαίως ἀπεκρίθησαν, of combatants, separated without decisive result, Id.4.72.2 Medic. in [voice] Pass., to be distinctly formed, Hp.Prog.23; of the embryo, Arist.HA 561a17; τὰ ἐν τῷ σώματι -όμενα bodily secretions, Hp.VM14;τὰ ἐς τὴν κοιλίην ἀ. Id.Vict.4.89
; but ἐς τοῦτο πάντα ἀπεκρίθη all illnesses determined or ended in this alone, Th.2.49; also are voided,Arist.
PA 665b24, cf. GA 773b35.3 mark by a distinctive form, distinguish,πρύμνην Hdt.1.194
; specific,Pl.
R. 407d, cf. Arist. Mete. 369b29.II choose,ἕνα ὑμῶν ἀ. ἐξαίρετον Hdt.6.130
; ἀ. τοῦ πεζοῦ, τοῦ στρατοῦ, choose from.., Hdt.3.17,25; δυοῖν ἀποκρίνας κακοῖν having set apart, i.e. decreed, one of two, S.OT 640.III reject on examination, κρίνειν καὶ ἀ. ib. 751d; ἐγκρίνειν καὶ ἀ. ib. 936a; ἀ. τινὰ τῆς νίκης decide that one has lost the victory, decide it against one, Arist.Pol. 1315b18:—[voice] Med., Pl.Lg. 966d.IV [voice] Med., ἀποκρίνομαι, [tense] fut. -κρῐνοῦμαι, etc.: Pl. uses [tense] pf. and [tense] plpf. [voice] Pass. in med. sense, Prt. 358a, Grg. 463c, etc., but also in pass. sense (v. infr.):—give answer to, reply to question, dub.1. in Hdt.5.49, 8.101 (elsewh. ὑποκρ-), cf. E.Ba. 1271, IA 1354;ἀ. τινί Ar.Nu. 1245
, etc.: metaph.,ἀ. τοῖς πράγμασιν ὡς ἐπὶ τῶν ἐρωτημάτων Arr.Epict.2.16.2
; ἀ. πρός τινα, πρὸς τὸ ἐρωτώμενον, to a questioner or question, Th.5.42, Pl.Prt. 338d;ἀ. εἰ.. Ar. V. 964
;ἀ. ὅτι.. Th.1.90
: c. acc., ἀποκρίνεσθαι τὸ ἐρωτηθέν to answer the question, Id.3.61, cf. Pl.Cri. 49a, Hp.Ma. 287b, Arist.Metaph. 1007a9: c. acc. cogn.,ἀ. οὐδὲ γρῦ Ar.Pl.17
;οὐδὲν ξυμβατικόν Th.8.71
;ἀ. ἀπόκρισιν Pl.Lg. 658c
:—[voice] Pass., τοῦτό μοι ἀποκεκρίσθω let this be my answer, Id.Tht. 187b; καλῶς ἄν σοι ἀπεκέκριτο your answer would have been sufficient, Id.Grg. 453d, cf.Men. 75c,Euthd. 299d.2 answer charges, defend oneself, Ar.Ach. 632; the defendant, 6.18, cf. 2.4.3; ἀπεκρινάμην freq. in legal documents, PHib.1.31.24 (iii B. C.), etc.3 [tense] aor. [voice] Pass. ἀπεκρίθη, = ἀπεκρίνατο, he answered, condemned by Phryn.86, is unknown in earlier [dialect] Att., exc. in Pherecr.51, Pl.Alc.2.149b; but occurs in Machoap.Ath.8.349d, UPZ6.30 (ii B. C.), SIG674.61 (Narthacium, ii B. C.), IG4.679 (Hermione, ii B. C.), Plb.4.30.7, etc.; once in J., AJ9.3.1, twice in Luc., Sol.5, Demon.26; regular in LXX (but sts. ἀπεκρινάμην in solemn language, as 3 Ki.2.1 ) and prevails in NT esp. in the phraseἀποκριθεὶς εἶπεν Ev.Matt.3.15
;ἀ. λέγει Ev.Marc.8.20
, al., cf. X.An. 2.1.22 codd.: [tense] fut. ἀποκριθήσομαι in same sense, LXXIs.14.32, al., Ev.Matt.25.45, Hermog.Inv.4.6.Greek-English dictionary (Αγγλικά Ελληνικά-λεξικό) > ἀποκρίνω
См. также в других словарях:
отъвѣтъ — ОТЪВѢТ|Ъ (611), А с. 1.Ответ на вопрос, разъяснение: Аѳанасиеви ѿвѣти. противѹ нанесеныимъ ѥмѹ отьвѣтомъ. ѿ нѣкыхъ правовѣрьныихъ. о различьныхъ главизнахъ. (ἀποκρίσεις) Изб 1076, 114 об.; и ѥлико ѹбо наказани˫а сѹть. и ѥлико ѹставьна˫а. и ѥлико… … Словарь древнерусского языка (XI-XIV вв.)
Μισαήλ — I Άγιος της Ανατ. Ορθόδοξης Εκκλησίας. Ο Μ. και οι αδελφοί του Ανανίας και Αζαρίας είναι γνωστοί ως οι «Τρεις παίδες οι εν καμίνω». Κατάγονταν από την Ιερουσαλήμ και ήταν γιοι του Εζέκια και της Καλλιγόνης. Όταν ο Ναβουχοδονόσορ κυρίευσε την… … Dictionary of Greek
ευοδώνω — και ευοδώ και βοδώνω (ΑΜ εὐοδῶ, όω Μ και εὐοδώνω και εὐγοδώνω και βοδώνω και βγοδώνω) νεοελλ. μσν. 1. βάζω κάτι σε καλό δρόμο, το οδηγώ σε αίσιο τέλος, πραγματοποιώ, πετυχαίνω, καταφέρνω κάτι 2. εκτελώ γρήγορα και με επιτυχία κάποια εργασία,… … Dictionary of Greek